ΚΟΒ ΕΥΔΑΠ του ΚΚΕ
Νερό κοινωνικό αγαθό και όχι εμπόρευμα
Οι ευθύνες των κυβερνήσεων ΝΔ – ΠΑΣΟΚ – ΣΥΡΙΖΑ και η διέξοδος από τον εφιάλτη της λειψυδρίας
Ο εφιάλτης της λειψυδρίας που τις τελευταίες μέρες αγγίζει όλο και περισσότερες περιοχές της χώρας, ακόμα και μεγάλα αστικά κέντρα, όπως η Αττική, φέρνει ξανά στην επιφάνεια την ανάγκη της μάχης του εργατικού – λαϊκού κινήματος για να κατοχυρωθεί το νερό ως κοινωνικό αγαθό, κόντρα στη στρατηγική της εμπορευματοποίησης.
Γιατί όσα ζει σήμερα ξανά ο λαός, με τις περικοπές στην ύδρευση, με τις απειλές να στεγνώσουν πόλεις και χωριά, με τους φουσκωμένους λογαριασμούς, είναι αποτέλεσμα της πολιτικής της ΕΕ, των κυβερνήσεων και των κομμάτων της για νερό – εμπόρευμα, που η διαχείρισή του θα γίνεται με κριτήριο το μέγιστο κέρδος.
Ο λαός έχει πείρα από την προώθηση της εμπορευματοποίησης τα προηγούμενα χρόνια, όπως με τις αναδιαρθρώσεις της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ, την εισαγωγή τους στο Χρηματιστήριο ως Ανώνυμων Εταιρειών.
Πείρα έχουν και οι εργαζόμενοι στις συγκεκριμένες επιχειρήσεις, με το προσωπικό να απομένει μισό παρά την αύξηση εργασιών τα προηγούμενα χρόνια, με τους μόνιμους εργαζόμενους να λιγοστεύουν και να επεκτείνονται η ελαστική εργασία και η εργολαβοποίηση, με τους μισθούς πείνας και τις περικοπές σε Δώρα και άλλες παροχές.
Την ίδια στιγμή οι λαϊκές οικογένειες επιβαρύνθηκαν πάνω από 150%, με την αύξηση στις τιμές, με τα υψηλά τέλη σύνδεσης, με τις διακοπές λόγω χρεών.
Και ενώ αυτός ο δρόμος παρουσιάζεται ως «λύση» στα προβλήματα, οι απώλειες των δικτύων σήμερα στην Ελλάδα ξεπερνούν το 35% και σημαντικά έργα για την αναβάθμιση των υποδομών καθυστερούν, γιγαντώνοντας το πρόβλημα.
Όλα τα παραπάνω αποτελούν πλευρές των αρνητικών συνεπειών από τη διαχείριση του νερού με τη λογική «κόστος – όφελος», με γνώμονα το κέρδος και την «εξοικονόμηση πόρων», τη «δημοσιονομική σταθερότητα» κ.ο.κ., με τα ευαγγέλια δηλαδή με τα οποία λειτουργούν είτε ως κρατικές επιχειρήσεις, είτε ως ιδιωτικές και μεικτές.
Με τον ίδιο νόμο, τον νόμο του κέρδους, λειτουργούν και οι εταιρείες εμφιαλωμένου νερού, που αυξάνουν τις πωλήσεις τους τα τελευταία χρόνια, με ρυθμό που πλησιάζει το 2% ετησίως, με κύκλο εργασιών που έφτασε τα 1,3 δισ. ευρώ το 2022. Αυξάνουν δηλαδή το μερίδιο αγοράς τους, πατώντας πάνω στην περιορισμένη διαθεσιμότητα και ποιότητα του δικτύου νερού σε μια σειρά περιοχές της χώρας.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα των νησιών τόσο του Αιγαίου όσο και του Ιονίου, όπου το τουριστικό κύμα αυξάνει δραματικά την επιβάρυνση των υποδομών το καλοκαίρι. Και αντί για την αναγκαία αναβάθμιση των εγκαταστάσεων, για έργα μεγιστοποίησης της προσφοράς νερού, εμφανίζεται ως «λύση» ο περιορισμός της λαϊκής κατανάλωσης. Την ίδια στιγμή οι πισίνες των μεγάλων ξενοδοχειακών μονάδων είναι γεμάτες, υπηρετώντας τον τουρισμό «υψηλών εισοδημάτων», ενώ ο λαός ζει το μαρτύριο της σταγόνας.
Η Κοινοτική Οδηγία εμπορευματοποίησης του νερού
Αποκαλύπτεται λοιπόν ξανά ένα κράτος εχθρικό και ανίκανο να ικανοποιήσει τις λαϊκές ανάγκες, ακριβώς γιατί είναι πολύ ικανό να υπηρετήσει τα στρατηγικά συμφέροντα των επιχειρηματικών ομίλων, του κεφαλαίου, και να υλοποιήσει τις κατευθύνσεις και τις δεσμεύσεις της ΕΕ.
Συνένοχες σε αυτήν την κατεύθυνση είναι όλες οι κυβερνήσεις, του ΠΑΣΟΚ, του ΣΥΡΙΖΑ και της ΝΔ, αφού σαν σε «σκυταλοδρομία» προώθησαν τις στρατηγικές κατευθύνσεις της ΕΕ, και στη συγκεκριμένη περίπτωση τις κατευθύνσεις της Κοινοτικής Οδηγίας για το νερό.
Πρόκειται για την Κοινοτική Οδηγία – πλαίσιο του 2000 για το νερό, η οποία θέτει σε προτεραιότητα την εξοικονόμηση της ζήτησης του νερού, σε αντιπαράθεση με τη μεγιστοποίηση της δυνατότητας προσφοράς του σε κάθε υδατικό διαμέρισμα. Η Οδηγία, με την οποία εναρμονίστηκε η ελληνική νομοθεσία ήδη από το 2003, επιβάλλει την αντιλαϊκή πολιτική τιμολόγησης του νερού και διαμορφώνει το πλαίσιο πλήρους εμπορευματοποίησής του.
Η κοινοτική κατεύθυνση τιμολόγησης εστιάζει στη λεγόμενη «ανάκτηση του περιβαλλοντικού κόστους», κάτι που οδηγεί στην ενιαία τιμολόγηση για κάθε χρήση (είτε για πεντάστερο ξενοδοχείο είτε για νοσοκομείο) και στην αύξηση της τιμής όταν αυξάνεται η κατανάλωση.
Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι η Οδηγία της ΕΕ θέτει το πλαίσιο και την κατεύθυνση της εμπορευματοποίησης και αφήνει ανοιχτό το αν αυτή θα γίνει με ιδιωτική, κρατική, δημοτική ή μεικτή ιδιοκτησία των επιχειρήσεων, αποδεικνύοντας ότι σε κάτι τέτοια δεν υπάρχουν …δόγματα για τα αστικά κράτη.
Οι κομβικοί σταθμοί της εμπορευματοποίησης
Έχει περάσει λοιπόν πάνω από μια εικοσαετία από όταν, το 1999 – 2001, η ΕΥΔΑΠ και η ΕΥΑΘ μετατράπηκαν σε μετοχικές ΑΕ και εισήχθησαν στο Χρηματιστήριο, οπότε και κατοχυρώθηκε και νομοθετικά η πλήρης λειτουργία τους με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια.
Επόμενος σημαντικός σταθμός ήταν το πέρασμα της πλειοψηφίας των μετοχών τους στο ΤΑΙΠΕΔ, που άνοιγε τον δρόμο για την ιδιωτικοποίησή τους, από τις μνημονιακές κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ την περίοδο 2010 – 2014.
Ακολούθησε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ, που με τον Ν. 4389/2016 μεταβίβασε τις μετοχές της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ στο Υπερταμείο, με τον «ειδικό σκοπό» να είναι «η επικερδής αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας με στόχο την αποπληρωμή των δανειακών υποχρεώσεων του κράτους και τη στήριξη της αναπτυξιακής στρατηγικής».
Τέλος, το 2023 ήρθε ο νόμος της ΝΔ για τη συγκρότηση της Ρυθμιστικής Αρχής για το Νερό, για την πιο αποτελεσματική εφαρμογή της Κοινοτικής Οδηγίας για την πλήρη εμπορευματοποίηση του νερού. Εδωσε επίσης ώθηση στη συγχώνευση δημοτικών επιχειρήσεων προκειμένου να δημιουργηθούν επιχειρήσεις μεγάλης κλίμακας, σύμφωνα με τις κατευθύνσεις της ΕΕ.
Και η πραγματική διέξοδος
Αυτή η στρατηγική κατεύθυνση που υλοποιείται από ΕΕ και κυβερνήσεις «στραγγαλίζει» τις επιστημονικές και τεχνολογικές δυνατότητες που υπάρχουν αντικειμενικά σήμερα για ασφαλή και προσιτή σε όλους ύδρευση, για αποτελεσματική άρδευση. Για υποδομές που πάνε μαζί με την αντιπλημμυρική προστασία, την παραγωγή φτηνής ηλεκτρικής ενέργειας, την προστασία του περιβάλλοντος, της δημόσιας υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων, την ισόρροπη ανάπτυξη περιοχών και κλάδων.
Το γεγονός ότι αντί να ικανοποιούνται σήμερα αυτές οι ανάγκες, η πραγματικότητα γίνεται όλο και πιο εφιαλτική, φωτίζει και τη λαϊκή διέξοδο, που βρίσκεται στην ανατροπή του καπιταλισμού και στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού, ώστε με τον επιστημονικό κεντρικό σχεδιασμό της οικονομίας να γίνει δυνατή η προγραμματισμένη αξιοποίηση των μέσων παραγωγής και των εργαζομένων, με βάση προκαθορισμένους στόχους και προτεραιότητες. Να γίνει δυνατή η αξιοποίηση της διεπιστημονικής έρευνας για τη γρήγορη ενσωμάτωση νέων τεχνολογικών λύσεων και την έγκαιρη πρόβλεψη των μελλοντικών αναγκών.
Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο διαμορφώνεται και η υποδομή που μπορεί να αναπτύξει με κριτήριο τις λαϊκές ανάγκες τα εργοστάσια επεξεργασίας νερού, τα δίκτυα ύδρευσης, αποχέτευσης και άρδευσης, τα οποία θα αποτελούν κοινωνική ιδιοκτησία και θα ανήκουν στον Ενιαίο Κρατικό Φορέα Νερού της εργατικής εξουσίας.
Ο Ενιαίος Κρατικός Φορέας Νερού, σε συνεργασία με άλλους αντίστοιχους κρατικούς φορείς, όπως της Ενέργειας, της Πολιτικής Προστασίας και των Δασών, θα διασφαλίζει:
- Την κατασκευή υποδομών εμπλουτισμού των επίγειων και υπόγειων υδροφορέων και την ενεργοποίηση τεχνικών εξοικονόμησης του διαθέσιμου νερού.
- Την αύξηση των αρδευόμενων εκτάσεων για τη στήριξη της εγχώριας αγροτικής και βιομηχανικής παραγωγής (στα τρόφιμα, στην κλωστοϋφαντουργία κ.λπ.).
- Την εξασφάλιση λαϊκής κατανάλωσης και ιδιαίτερα ύδρευσης με ελεγμένο, ποιοτικό νερό, η οποία θα κατοχυρώνει στην πράξη το νερό ως κοινωνικό δικαίωμα.
- Την προστασία του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας, την ανάταξη οικοσυστημάτων των ποταμών και των λιμνών.
- Τη μείωση της ενεργειακής εξάρτησης της χώρας, με αξιοποίηση του πλούσιου υδατικού δυναμικού της.
- Την αξιοποίηση της επιστημονικής έρευνας για την αύξηση και τη βελτίωση διαχείρισης των διαθέσιμων υδάτινων πόρων, για την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών.
Στο πλαίσιο του κεντρικού σχεδιασμού, όπου θα έχει εξαφανιστεί ο ανταγωνισμός διαφορετικών εταιρειών και συμφερόντων της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας, το σοσιαλιστικό κράτος θα μπορεί να υλοποιεί ενιαίο ολοκληρωμένο σχέδιο σε κάθε περιοχή, σε κάθε υδατικό διαμέρισμα, σε κάθε λεκάνη απορροής για τη μείωση του πλημμυρικού κινδύνου, την προστασία και την ενίσχυση των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων, την προστασία των δασών που συμβάλλουν στον εμπλουτισμό των υδροφορέων, την υλοποίηση και λειτουργία των αναγκαίων υδροηλεκτρικών και αρδευτικών έργων.
Δράση και διεκδίκηση για τη ζωτική λαϊκή ανάγκη
Αυτόν τον δρόμο φωτίζει το ΚΚΕ με το ανατρεπτικό του Πρόγραμμα, την ίδια στιγμή που δίνει τον καλύτερό του εαυτό με τα μέλη και τους οπαδούς του, με τη δράση τους στους χώρους δουλειάς και στα σωματεία, για να αναπτυχθούν εστίες αντίστασης, αγωνιστική δράση ενάντια στην επίθεση του κεφαλαίου.
Δράση για να σταματήσει το νερό να αποτελεί εμπόρευμα και να κατοχυρωθεί πραγματικά ως κοινωνικό αγαθό, ως κοινωνικό δικαίωμα, για να σταματήσει να βρίσκεται στα χέρια Ανώνυμων Εταιρειών, που λειτουργούν με γνώμονα το κέρδος τους. Για να καταργηθούν οι «ελαστικές» εργασιακές σχέσεις, να γίνουν άμεσα οι αναγκαίες προσλήψεις μόνιμου προσωπικού, με πλήρη σταθερή εργασία, με ουσιαστικές αυξήσεις, σταθερά ωράρια, 35ωρο – 5ήμερο – 7ωρο.
Για να απολαμβάνει ο λαός φτηνό, ελεγμένο, ποιοτικό νερό, με μειωμένα τιμολόγια, με άμεση υλοποίηση των αναγκαίων έργων υποδομής.
Για να καταργηθεί το νομοθετικό πλαίσιο που εφαρμόζει την Κοινοτική Οδηγία της εμπορευματοποίησης.
Αναδημοσίευση από τον «Ριζοσπάστη του Σαββατοκύριακου» 27 – 28 Ιούλη 2024.