Αναδημοσίευση από το Νews 24/7
Το “νεράκι του Θεού”, αυτό το νερό, που τρέχει άφθονο από τη βρύση μας μόλις γυρίσουμε τη στρόφιγγα, δεν είναι απλά ένα θείο δώρο. Απαιτείται τεράστιο ανθρώπινο και υλικό κεφάλαιο για να φτάσει στις πολυκατοικίες μας.
Ο Γιώργος Καραγιάννης είναι ένας από τους ανθρώπους που γνωρίζουν πολύ καλά τον επίπονο, καθημερινό δρόμο του νερού προς τις πόρτες των πολυκατοικιών και των σπιτιών μίας πόλης που δομήθηκε οξύμωρα, στην πλήρη έκταση αυτού του χαοτικά όμορφου αττικού τόπου. Είναι Γενικός Διευθυντής Λειτουργίας Δικτύων και Εγκαταστάσεων της ΕΥΔΑΠ, δουλεύει σχεδόν μια τριακονταετία για την υποδομή που κάνει αυτό το ταξίδι πράξη και μπορεί να μιλάει γι’ αυτό για μέρες, με την όρεξη και το μεράκι να ξεχειλίζουν στις κουβέντες του αλλά και στη γλώσσα του σώματός του. Τον συναντήσαμε στο γραφείο του, στις εγκαταστάσεις της ΕΥΔΑΠ στον Περισσό και κάναμε μια μικρή κουβέντα για το δύσκολο δρόμο του νερού από τα βουνά της Στερεάς Ελλάδας μέχρι το τελευταίο διαμέρισμα της πρωτεύουσας.
Πόσα χρόνια έχετε περάσει στη Διεύθυνση ‘Ύδρευσης της ΕΥΔΑΠ και τι δυσκολίες κληθήκατε να αντιμετωπίσετε όλον αυτόν τον καιρό;
Στον Τομέα Ύδρευσης έχω περάσει το μεγαλύτερο μέρος της 28ετούς θητείας μου στην ΕΥΔΑΠ – τα τελευταία τέσσερα ως Γενικός Διευθυντής. Κι όταν προΐστασαι μιας γενικής διεύθυνσης μέσω των υπηρεσιών της οποίας υδροδοτείται όλο το λεκανοπέδιο Αττικής δηλαδή περί το 40% του πληθυσμού της χώρας, το εύρος της ευθύνης και των αναγκών που μπορεί να προκύψουν ανά πάσα στιγμή είναι εξαιρετικά μεγάλο, δύσκολο και βαρύ. Η διαχείριση του έργου αυτού, όπως διαμορφώνεται κάθε χρόνο με τα δεδομένα που προστίθενται, είναι ένας διαρκής αγώνας. Προσπαθούμε καθημερινά για τη βελτίωση των υπηρεσιών μας πάνω σε ένα διπλό άξονα: τόσο όσον αφορά στην ορθολογική διαχείριση των υδάτινων πόρων όσο και στη διαμόρφωση των συνθηκών που θα επιτρέψουν την προσέγγιση των ευρωπαϊκών βέλτιστων πρακτικών και των σύγχρονων τάσεων και μεθόδων υδροδότησης.
Είπατε ότι η ΕΥΔΑΠ υδροδοτώντας το λεκανοπέδιο καλύπτει τις ανάγκες σε νερό για το 40% του ελληνικού πληθυσμού – δεδομένου ότι αυτός έχει συγκεντρωθεί στην Αθήνα και στα περίχωρά της. Θέσατε μάλιστα τη διαχείριση των υδάτινων αποθεμάτων ως πρωταρχικό σας στόχο. Είναι αντιληπτό ότι πρόκειται για ένα έργο εξ ορισμού δύσκολο. Πώς ακριβώς διασφαλίζεται η επάρκεια των αποθεμάτων;
Πρώτα θα πρέπει να διευκρινίσουμε τι σημαίνει ο πόρος αυτός και ποια είναι η πορεία του μέχρι την επάρκεια που θα μας επιτρέψει να καλύψουμε αυτές τις μεγάλες ανάγκες. Είναι ένας φυσικός πόρος, ένα αγαθό που μας δίνει η φύση μέσω των διαφόρων φυσικών φαινομένων που όλοι γνωρίζουμε – βροχές, χιόνια κλπ. Μέσω του συστήματος εξωτερικών υδραγωγείων μας συλλέγεται στους ταμιευτήρες της ΕΥΔΑΠ, στα φράγματα και στους λοιπούς συλλεκτήρες και από εκεί ακολουθεί την πορεία του για το λεκανοπέδιο όπου διυλίζεται και παίρνει το δρόμο για την κατανάλωση. Το νερό στην Αθήνα έρχεται μέσα από τα φράγματα του Ευήνου και του Μόρνου, που είναι και οι δυο κύριες υδροδοτικές πηγές του λεκανοπεδίου. Η Αθήνα καταναλώνει – βάσει των δεδομένων της τελευταίας πενταετίας – πάνω από ένα εκατομμύριο κυβικά νερό την ημέρα, περίπου δηλαδή 410 με 420 εκατομμύρια κυβικά νερό το χρόνο. Τα νούμερα είναι τεράστια. Εμείς φροντίζουμε να εξασφαλίζουμε διαθεσιμότητα πόρων σε διπλάσια ποσότητα των αναγκών του λεκανοπεδίου. Λόγω αυτών των μεγάλων αναγκών αναζητήσαμε εκτός Αττικής ποιοτικούς τροφοδότες. Βεβαίως το δίπολο φραγμάτων Ευήνου – Μόρνου υποβοηθείται πάντα από το – μικρότερης δυναμικής – φράγμα του Μαραθώνα και από τη λίμνη της Υλίκης, ως εφεδρεία.
Είναι ευρέως γνωστό ότι διαθέτουμε από τα ποιοτικότερα νερά παγκοσμίως. Σύμφωνα μάλιστα με το Urban Water Atlas για την Ευρώπη το νερό της Αθήνας βαθμολογήθηκε με Άριστα 10. Ποιοι παράγοντες συμβάλλουν σε αυτά τα υψηλά ποιοτικά αποτελέσματα και πώς συντηρείτε αυτήν την ποιότητα;
Η πρωτογενής ποιότητα του νερού είναι το άλφα και το ωμέγα. Μπορεί εύκολα να καταλάβει κανείς ότι όσο πιο πολύ είναι επιβαρυμένη η πρώτη ύλη τόσο περισσότερο θα πρέπει να παρέμβεις με χρήση χημικών συστατικών και άλλες μεθόδους στη διαδικασία της διύλισης προκειμένου να αποδόσεις καθαρό νερό στο καταναλωτικό κοινό. Στην ΕΥΔΑΠ χρησιμοποιούμε κυρίως νερό από τα φράγματα Ευήνου – Μόρνου, το οποίο εμφανίζει ιδιαίτερα υψηλούς ποιοτικούς δείκτες. Συλλέγεται από υπέργειες πηγές, από βροχές και χιόνια των γειτονικών βουνών, έχει εξαιρετικά χαμηλό ρυπαντικό φορτίο και για αυτό και χρειάζεται μικρό βαθμό διύλισης προκειμένου να είναι έτοιμο προς κατανάλωση. Λόγω της υπέργειας δε προέλευσης του, η όλη διαδικασία λειτουργεί με βαρύτητα, χωρίς να μεσολαβούν διεργασίες άντλησης, όπως παραδείγματος χάριν στη λίμνη της Υλίκης, η οποία βρίσκεται χαμηλότερα από το λεκανοπέδιο της Αθήνας και χρειάζεται αντλιοστάσιο. Αυτό έχει άμεσο οικονομικό αντίκτυπο και ως εκ τούτου το νερό των δύο βασικών φραγμάτων της ΕΥΔΑΠ είναι και φτηνό εκτός από ποιοτικό. Φυσικά αυτή η ποιότητα σε καμία περίπτωση δεν αρκεί για να εφησυχάσουμε. Στόχος μας είναι η παροχή καθαρού και σταθερής ποιότητας νερού ανά πάσα στιγμή ακόμα και στο πιο απομακρυσμένο σημείο του δικτύου μας. Για αυτό και διατηρούμε ένα εκτεταμένο σύστημα δειγματοληπτικών ελέγχων καθώς και υπερσύγχρονες εργαστηριακές εγκαταστάσεις όπου διενεργείται ο έλεγχος των δειγμάτων, προκειμένου να αποδεικνύουμε καθημερινά και στην πράξη ότι το νερό φτάνει ποιοτικό και στο τελευταίο σημείο της πόλης. Μάλιστα έχουμε φροντίσει να υπάρχουν πολύ περισσότερα σημεία δειγματοληψίας από αυτά που ορίζει το σχετικό νομοθετικό πλαίσιο, προσπαθώντας να προσεγγίσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο την πληρότητα του ποιοτικού ελέγχου. Ακόμα και σε σημεία της Αττικής που η διαχείριση του δικτύου δεν είναι δική μας -όπως π.χ. το Λαύριο- θα πρέπει το νερό να φτάσει με εκείνα τα ποιοτικά χαρακτηριστικά που περιμένει ο καταναλωτής από το νερό της ΕΥΔΑΠ.
Τι μπορεί να σημαίνει η οσμή χλωρίου για την οποία μερικές φορές παραπονούνται οι καταναλωτές;
Το χλώριο δεν είναι άλλο παρά απολυμαντικό που χρησιμοποιείται για την εξολόθρευση των μικροβίων. Δεν αποτελεί χημική παράμετρο της διύλισης, όπως η καθαρότητα ή η θολότητα. Δεν έχει τεθεί από κάποιον κανονισμό ενδεδειγμένο όριο περιεκτικότητας χλωρίου, μπορεί η εκάστοτε διαδικασία της απολύμανσης να απαιτήσει λιγότερο ή περισσότερο. Από τον Κανονισμό της ΕΥΔΑΠ έχει τεθεί ένα ενδεικτικό όριο -μέχρι 0,2 ppm – τροφοδοτώντας ανάλογα τις εξόδους των διυλιστηρίων μας, αλλά πάντα μπορεί να δημιουργηθεί κάποιο ζήτημα τοπικής οσμής, το οποίο όμως δε θα είναι ούτε ανησυχητικό ούτε επικίνδυνο και θα αποκατασταθεί αμέσως μόλις τεθεί υπόψιν μας. Αμέσως μόλις υποβληθεί ένα παράπονο, ένας δειγματολήπτης της ΕΥΔΑΠ θα προχωρήσει σε επιτόπιο έλεγχο, εξετάζοντας το επίπεδο του υπολειμματικού χλωρίου. Υπάρχουν βέβαια και αρκετές περιπτώσεις παραπόνων, η αιτία των οποίων δεν εντοπίζεται στο δίκτυο μας αλλά σε προβλήματα και στην παλαιότητα των εξωτερικών σωληνώσεων. Σε κάθε περίπτωση όμως ο έλεγχος θα γίνει και θα δρομολογηθούν οι ενέργειες αποκατάστασης σε ό, τι αφορά την παροχή και τις υπηρεσίες της ΕΥΔΑΠ.
Όπως έχει ήδη προκύψει από την κουβέντα μας το δίκτυο της ΕΥΔΑΠ είναι εξαιρετικά πολύπλοκο, ένα από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη. Πόσο δύσκολη είναι η μεταφορά ενός τόσο ευαίσθητου πόρου από τόσο μακριά και τι προβλέπεται για την ορθή λειτουργία και εξυγίανσή του;
Πράγματι πρόκειται για ένα πολύπλοκο και δύσκολα διαχειρίσιμο σύστημα αγωγών και δικτύων. Μόνο το εξωτερικό υδραγωγικό σύστημα που συνδέει το φράγμα του Μόρνου με τα διυλιστήρια της ΕΥΔΑΠ στην Αθήνα καλύπτει μια απόσταση διακοσίων περίπου χιλιομέτρων -αντιλαμβάνεστε το μέγεθος της κλίμακας. H Αθήνα επίσης είναι μια αχανής πόλη – κάποια σημεία της είναι εξαιρετικά δύσκολα από πλευράς διαχείρισης νερού. Πολύς κόσμος συγκεντρωμένος σε ένα ανάγλυφο λεκανοπέδιο το οποίο η ΕΥΔΑΠ υδροδοτεί από τη μηδενική στάθμη της θάλασσας μέχρι τους λόφους του Διονύσου. Αυτό το ανισοϋψές των περιοχών και των προαστίων της Αττικής είναι δύσκολος γρίφος για κάθε υπηρεσία υδροδότησης. Για να αντιμετωπιστεί αυτή η ιδιαιτερότητα της Αττικής έχουμε τοποθετήσει τις δεξαμενές μας και τα διυλιστήρια μας στα ψηλότερα δυνατά σημεία της πόλης και έχουμε χωρίσει υψομετρικά την πόλης σε περίπου 340 υδροδοτικές ζώνες, δημιουργώντας παράλληλα ένα εκτενές δίκτυο 88 – υπέργειων και υπόγειων – αντλιοστασίων, ούτως ώστε να εξασφαλίσουμε την κάλυψη αυτών των πολυμορφικών υδροδοτικών αναγκών. Βέβαια, η πόλη αναπτύσσεται διαρκώς, πάρα πολλά εργοστάσια και αντλιοστάσια βρίσκονται σε χαμηλότερο πια ύψος πολλών οικισμών και η διασφάλιση της ορθής λειτουργίας του δικτύου απαιτεί συνεχή επαγρύπνηση, ιδιαίτερα στο κομμάτι της συντήρησης του δικτύου, όπου ίσως και να αντιμετωπίζουμε τα σημαντικότερα προβλήματά μας, όπως θραύσεις δικτύων κλπ. Η ρύθμιση των αυξομειώσεων των πιέσεων του δικτύου που οφείλονται στη διαφορά των λειτουργικών αναγκών της πόλης μεταξύ ημέρας και νύχτας είναι κομβικό σημείο εδώ. Για να οριοθετήσουμε αυτές τις πιέσεις κάθε δυνατή τεχνολογική εξέλιξη, σύγχρονες βάνες και τεχνολογικό εξοπλισμό αιχμής, μας ενδιαφέρει κυρίως η πρόληψη και όχι η καταστολή, θέλουμε να προλάβουμε το δίκτυο πριν σπάσει. Πάντα η ΕΥΔΑΠ θα επιδιορθώνει ζημιές και θα φτιάχνει δίκτυα, το ζήτημα είναι να μη φτιάχνει τα ίδια και τα ίδια δίκτυα συνέχεια, να αντιμετωπίζει το πρόβλημα ριζικά και ακόμα και αν χρειαστεί να αντικαταστήσει εξ ολοκλήρου ένα δίκτυο λόγω παλαιότητας ή ακαταλληλότητας υλικού να παραδώσει στη γειτονιά ένα σύγχρονο και καινούριο δίκτυο που θα λειτουργήσει όπως πρέπει για πολλά χρόνια χωρίς να δημιουργήσει ξανά προβλήματα.
Πόσο κρίσιμος είναι ο κοινωνικός ρόλος της ΕΥΔΑΠ δεδομένου του πόρου που καλείται να διαχειριστεί;
Το νερό είναι υπέρτατο αγαθό για την ανθρώπινη ζωή – δε χρειάζεται να το πούμε εμείς αυτό, είναι αξίωμα. Και θεωρώ ότι έχουμε δημιουργήσει μια αυξημένη κοινωνική συνείδηση γύρω από το νερό. Η ΕΥΔΑΠ στην κατεύθυνση αυτή υλοποιεί ένα μεγάλο εκπαιδευτικό πρόγραμμα με ειδικές δράσεις σε σχολεία και φορείς σχετικά με τον κύκλο του νερού και τις ιστορικές του φάσεις με στόχο την συνειδητοποίηση της στενότητας του πόρου. Πρέπει να είμαστε πάντα προετοιμασμένοι και να διαχειριζόμαστε τα αποθέματα με τέτοιο τρόπο ούτως ώστε να μη διασαλευτεί η ισορροπία σε περίπτωση ξηρασίας ή ανομβρίας. Το νερό είναι ζήτημα βούλησης, συνείδησης και εκπαίδευσης. Κι η ΕΥΔΑΠ προσπαθώντας να υπηρετήσει αυτό το τρίπτυχο προσπαθεί να συνδράμει και σε κάθε σχετική ανάγκη. Σε περιπτώσεις ανάγκης ανταποκρίνεται στο κάλεσμα των τοπικών αρχών για βοήθεια στην ενίσχυση και αποκατάσταση δικτύων που δεν εμπίπτουν στη διαχειριστική αρμοδιότητα της ΕΥΔΑΠ. Παραδείγματος χάριν στην αποκατάσταση της λειτουργίας του αντλιοστασίου του Νέου Βουτζά ή στην επιδιόρθωση των αγωγών και την απελευθέρωσή τους από τα ρέματα στις φετινές μεγάλες πλημμύρες στη Μάνδρα. Η ΕΥΔΑΠ βοηθάει όπως όλος ο υπόλοιπος κόσμος. Δε θα μπορούσε να απουσιάζει ούτε επιχειρησιακά ούτε κοινωνικά από τέτοιες στιγμές.
Υπάρχουν σχέδια ανάπτυξης του δικτύου και ποια είναι η επόμενη μέρα για την ΕΥΔΑΠ;
Νομίζω πως σχεδόν «νομοτελειακά» το δίκτυο της ΕΥΔΑΠ θα εξαπλωθεί και στους δήμους της Αττικής που η διαχείριση των δικτύων τους γίνεται αυτή τη στιγμή από την τοπική αυτοδιοίκηση. Έχουμε την τεχνογνωσία και την ποιότητα των υπηρεσιών που δικαιολογεί αυτήν την προσδοκία. Μέχρι στιγμής έχουμε ολοκληρώσει την παραλαβή του δικτύου της Σαλαμίνας και της Ελευσίνας και είμαστε σε ώριμο στάδιο διαπραγματεύσεων με το Δήμο Μεγάρων. Παράλληλα μέσω της θυγατρικής «ΕΥΔΑΠ Νήσων» η ΕΥΔΑΠ παρέχει συμβουλευτικές υπηρεσίες σε δήμους της νησιωτικής αλλά και ηπειρωτικής Ελλάδας που αντιμετωπίζουν προβλήματα. Τέλος έχουμε εκπονήσει ένα πενταετές επιχειρησιακό πλάνο που φιλοδοξούμε να πάει την ΕΥΔΑΠ στην επόμενη ημέρα, η οποία πιστεύω ότι δεν μπορεί παρά να περάσει μέσα από την κατά το δυνατόν πληρέστερη αξιοποίηση όλων των διαθέσιμων τεχνολογικών εργαλείων όπως οι ψηφιακοί μετρητές και οι αγωγοί νέας γενιάς. Μπορεί ο σχεδιασμός να μην τρέχει τόσο γρήγορα όσο θα θέλαμε, προσωπικά θα ήθελα να δουλεύουμε σαν εργοτάξιο και συχνά αναγκαζόμαστε να επιβραδύνουμε λόγω εξωγενών παραγόντων. Όμως είμαι αισιόδοξος για την επόμενη μέρα. Η δουλειά αυτή είναι μεράκι. Και ο πόρος που διαχειριζόμαστε πολύτιμος. Η εξέλιξη και η βελτίωση είναι μονόδρομος.
*Επιθυμούμε να σημειώσουμε ότι η συνέντευξη με τον κ. Γεώργιο Καραγιάννη είχε προγραμματιστεί πριν τις καταστροφές και τα τραγικά συμβάντα εξαιτίας των μεγάλων πρόσφατων πυρκαγιών στην Αττικής.