«Κλείδωσε» η δημιουργία νέων επιχειρήσεων ύδρευσης με τη συνένωση των ΔΕΥΑ σε κάθε περιφερειακή ενότητα. ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ απορροφούν τις δημοτικές επιχειρήσεις σε Αττική και Θεσσαλονίκη. Αλλάζει ο δομικός κανονισμός στις πιο άνυδρες περιοχές της χώρας. Εξετάζεται η υποχρεωτική εγκατάσταση συστημάτων ανακύκλωσης νερού σε μεγάλα ξενοδοχεία και επιχειρήσεις. Τα έργα ύδρευσης που δρομολογούνται σε ολόκληρη τη χώρα, οι στοχευμένες παρεμβάσεις στα νησιά και η δημιουργία οργανισμών για τη διαχείριση του αρδευτικού νερού.
Του ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΚΟΝΤΗ
Σαρωτικές αλλαγές στις δημοτικές επιχειρήσεις ύδρευσης, αλλά ακόμα και στον δομικό κανονισμό των κτιρίων θα περιλαμβάνει το νέο νομοσχέδιο που επεξεργάζεται η κυβέρνηση για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας. Οι συνθήκες ξηρασίας που επικράτησαν τους πρώτους επτά μήνες της φετινής χρονιάς, με την κάθετη μείωση των βροχοπτώσεων, έχουν φέρει στα όριά τους αρκετές περιοχές της Ελλάδας. Σύμφωνα με κυβερνητικούς παράγοντες, η ανάγκη για τη λήψη νέων μέτρων είναι επιτακτική, καθώς εκτός από τα αποθέματα πόσιμου νερού, η λειψυδρία απειλεί τις καλλιέργειες αλλά και το φυσικό περιβάλλον των λιμνών και των ποταμών της χώρας.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες της Realnews, το νομοσχέδιο αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή έως τις αρχές Οκτωβρίου και θα περιλαμβάνει τρεις βασικούς άξονες. Πρόκειται για τις συνενώσεις Δημοτικών Επιχειρήσεων Υδρευσης και Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ), τη δημιουργία περιφερειακών οργανισμών διαχείρισης υδάτων αλλά και τις νέες προδιαγραφές σε κτίρια. Η οριστική απόφαση για τη θεσμοθέτηση των νέων μέτρων ελήφθη στα τέλη Ιουλίου, ύστερα από σύσκεψη που έγινε υπό τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και με τη συμμετοχή των υπουργών Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θόδωρου Σκυλακάκη, και Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Χρήστου Στυλιανίδη. Ακολούθησε σειρά νέων συσκέψεων, στις οποίες ήταν παρόντες και κορυφαίοι αξιωματούχοι των υπουργείων Εσωτερικών και Αγροτικής Ανάπτυξης.
Με τον περιορισμό της δυνατότητας φυσικής ανανέωσης των αποθεμάτων του νερού να είναι δεδομένος λόγω των κλιματικών αλλαγών, βασικός στόχος του νομοσχεδίου θα είναι η υδατική αυτάρκεια όλων των περιοχών της ηπειρωτικής αλλά και της νησιωτικής Ελλάδας. Παράλληλα, το νομοσχέδιο στοχεύει στον περιορισμό της σπατάλης του πόσιμου νερού, αλλά και στον εξορθολογισμό της χρήσης του αρδευτικού νερού.
Ο σχεδιασμός
Η συνένωση των κατά τόπους δημοτικών επιχειρήσεων ύδρευσης και αποχέτευσης είναι η πρώτη από τις σημαντικές αλλαγές που θα περιλαμβάνει το νέο νομοσχέδιο. Μάλιστα, σύμφωνα με τις πληροφορίες της «R», πρόκειται για μια ρύθμιση που έχει ήδη «κλειδώσει».
Ο σχεδιασμός προβλέπει τη δημιουργία μίας ΕΥΑ (Επιχείρηση Υδρευσης και Αποχέτευσης) ανά περιφερειακή ενότητα, με ελάχιστες εξαιρέσεις. Για παράδειγμα, ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ αναμένεται να απορροφήσουν τις υπόλοιπες δημοτικές επιχειρήσεις που λειτουργούν εντός των διοικητικών ορίων Αττικής και Θεσσαλονίκης. Εξαίρεση θα αποτελούν τα νησιά, όπου δεν γίνεται να υπάρξει κοινή διαχείριση υδατικών πόρων, και ενδεχομένως κάποιες περιοχές της Ηπείρου και της δυτικής Μακεδονίας, όπου δήμοι ή τοπικές κοινότητες από διαφορετικές περιφερειακές ενότητες εξυπηρετούνται από τα ίδια υδατικά αποθέματα. Βασικός γνώμονας για τη δημιουργία των νέων ΕΥΑ θα είναι να λειτουργούν χωρίς να δημιουργούν νέα χρέη. «Αρκετές από τις ΔΕΥΑ σήμερα είναι υπερχρεωμένες και αυτό διότι έχουν διαφορετική κοστολόγηση του νερού, η οποία δεν λαμβάνει υπόψη τις διαφορετικές δαπάνες που απαιτούνται σε κάθε περιοχή για τη λειτουργία του δικτύου του νερού», αναφέρει χαρακτηριστικά κυβερνητικός παράγοντας. Ετσι, όταν δημιουργηθούν οι νέες ΕΥΑ, ενδέχεται να υπάρξουν αλλαγές στην τιμολόγηση του νερού.
Δεξαμενές και ανακύκλωση
Παράλληλα, σημαντικές αλλαγές θα φέρουν και οι ρυθμίσεις που αφορούν τα κτίρια, κυρίως των πιο «άνυδρων» περιοχών της χώρας. Οι αλλαγές στον κτιριοδομικό κανονισμό βρίσκονται ακόμα σε επεξεργασία, όμως το κυβερνητικό επιτελείο φαίνεται πως έχει καταλήξει στα μέτρα της εγκατάστασης δεξαμενών και της ανακύκλωσης του νερού. Το νομοσχέδιο αναμένεται να θεσμοθετήσει τη δημιουργία δεξαμενών όμβριων υδάτων σε νησιά και περιοχές της νότιας Ελλάδας. Πρόκειται για μια πρακτική που έρχεται από το μακρινό παρελθόν, όταν οι ιδιοκτήτες των κατοικιών κατασκεύαζαν τις γνωστές στέρνες για τη συλλογή του βρόχινου νερού.
Επιπλέον, η αξιοποίηση του λεγόμενου «γκρίζου νερού», δηλαδή του νερού της κουζίνας και του μπάνιου, αναμένεται να επιβληθεί σε κτίρια πολλών τετραγωνικών μέτρων που φιλοξενούν ή και εξυπηρετούν μεγάλο αριθμό ατόμων, όπως ξενοδοχεία και κτίρια επιχειρήσεων και υπηρεσιών. Τα «γκρίζα νερά» θα υπόκεινται σε επεξεργασία, ώστε να επανέρχονται σε χρήση στο μπάνιο και στην κουζίνα.
Ωστόσο, για να ολοκληρωθεί ο νέος κανονισμός των κτιρίων για την εξοικονόμηση νερού, υπάρχουν αρκετά ζητήματα για τα οποία δεν έχει ληφθεί ακόμα οριστική απόφαση. Για παράδειγμα, θα πρέπει να διευθετηθεί αν και σε ποια κτίρια θα είναι υποχρεωτική η εγκατάσταση δεξαμενών, όπως επίσης και αν θα δοθούν κίνητρα για τη συλλογή των όμβριων υδάτων.
Οργανισμοί διαχείρισης
Τη στιγμή που βρίσκεται σε εξέλιξη η στελέχωση του νεοσυσταθέντος ΟΔΥΘ (Οργανισμός Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας), η κυβέρνηση προσανατολίζεται στη δημιουργία αντίστοιχων οργανισμών και σε άλλες περιοχές. Οι νέοι οργανισμοί θα εστιάζουν στη διαχείριση του αρδευτικού νερού, το οποίο αντιστοιχεί στο 80% της συνολικής κατανάλωσης του νερού στη χώρα μας. Χωρίς να καταργούν τους ΤΟΕΒ (Τοπικοί Οργανισμοί Εγγείων Βελτιώσεων), οι νέοι οργανισμοί θα έχουν βασικό στόχο την αξιολόγηση των υδατικών πόρων, είτε αυτοί προέρχονται από γεωτρήσεις είτε από επιφανειακά ύδατα.
Οι περιοχές για τις οποίες υπάρχει σκέψη δημιουργίας οργανισμών διαχείρισης υδάτων είναι η ανατολική Μακεδονία (Σέρρες, Δράμα, Καβάλα), η βόρεια και η ανατολική Πελοπόννησος (Κορινθία, Αργολίδα) και η Κρήτη.
«Σαρώνουν» τα δίκτυα
Πέραν, όμως, από το νομοσχέδιο που ετοιμάζεται, η κυβέρνηση αναμένεται να δρομολογήσει σταδιακά τη συνολική επιθεώρηση ολόκληρου του δικτύου ύδρευσης της χώρας. Και αυτό διότι εκτιμάται πως λόγω του πεπαλαιωμένου δικτύου αγωγών πόσιμου νερού υπάρχουν αρκετές απώλειες που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν, ώστε να μη χάνονται μεγάλες ποσότητες νερού κάθε χρόνο. «Θα πρέπει να καταλάβουμε ποιο ακριβώς είναι το πρόβλημα σε κάθε περιοχή. Η κλιματική αλλαγή μάς έχει φέρει σε ένα κρίσιμο σημείο και τα δεδομένα αλλάζουν δραματικά, όπως έγινε την περίοδο 2023-2024, που οι βροχοπτώσεις ήταν πολύ περιορισμένες. Ετσι θα πρέπει να δούμε σε ποια κατάσταση είναι το δίκτυο των αγωγών σε κάθε περιοχή και να κάνουμε στοχευμένες παρεμβάσεις», δηλώνει στην «R» ο γενικός γραμματέας Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Πέτρος Βαρελίδης.
Για να αντιμετωπιστούν οι έκτακτες ανάγκες που έχουν προκύψει φέτος, η κυβέρνηση θα στραφεί σε πόρους από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, ώστε να προχωρήσει σε συγκεκριμένα έργα κυρίως σε νησιά. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι τα πρώτα έργα, που αναμένεται να προχωρήσουν όταν «κλειδώσει» η χρηματοδότηση, αφορούν νέους ταμιευτήρες και δίκτυο αγωγών στη Φολέγανδρο και στη Λέρο.
«Στερεύει» και η βόρεια Ελλάδα
«Είναι η πρώτη φορά στη ζωή μου που βλέπω αυτήν την κατάσταση εδώ. Φέτος, από τον Ιούνιο το θερμόμετρο έδειχνε 40 βαθμούς Κελσίου. Μέχρι και πέρυσι έβρεχε μέσα στο καλοκαίρι, τώρα έχουν πέσει λίγες σταγόνες μέσα στον Αύγουστο και αυτές ύστερα από πάρα πολύ καιρό. Πραγματικά, τόσο μεγάλη περίοδο ξηρασίας δεν περίμενα να δω ποτέ»… Τα λόγια αυτά δεν ανήκουν σε εκπρόσωπο της τοπικής αυτοδιοίκησης σε κάποιο από τα νησιά του Αιγαίου ή της Κρήτης που αντιμετωπίζουν χρόνιο πρόβλημα λειψυδρίας. Ανήκουν στον Δημήτρη Θεοφανίδη, ο οποίος είναι αντιδήμαρχος Φλώρινας.
Για δύο συνεχόμενες ημέρες, το περασμένο Σαββατοκύριακο 3 με 4 Αυγούστου, στη Φλώρινα έγινε διακοπή υδροδότησης από τις 11 το βράδυ μέχρι τις 6 το πρωί. Η Φλώρινα, όμως, δεν είναι η μοναδική περιοχή της βόρειας Ελλάδας που φέτος, για πρώτη φορά, εντάχθηκε στο «φάσμα της λειψυδρίας». Στο Κιλκίς, η λίμνη Δοϊράνη έχει συρρικνωθεί σε μεγάλο βαθμό, επίσης εξαιτίας της παρατεταμένης άνυδρης περιόδου. «Οι όχθες της λίμνης έχουν υποχωρήσει γύρω στα 30 μέτρα. Υπήρχε και στο παρελθόν θέμα, αλλά όχι σε τέτοιο βαθμό», λέει ο Πέτρος Στεφανίδης, πρόεδρος της Δημοτικής Ενότητας Δροσάτου Κιλκίς. «Η Δοϊράνη είναι απόλυτα συνδεδεμένη με τα χιόνια από το όρος Μπέλλες και τις γύρω πηγές, οι οποίες σχεδόν έχουν στερέψει», τονίζει ο Π. Στεφανίδης. Αν και το Κιλκίς δεν αντιμετωπίζει θέμα υδροδότησης, η κατάσταση της Δοϊράνης είναι απόλυτα ενδεικτική του υδατικού ελλείμματος που επικρατεί πλέον σε όλη την Ελλάδα.
Το ίδιο ισχύει και σε ορεινές περιοχές, όπως τα Καλάβρυτα. Στο Γκέρμπεσι, ένα από τα χωριά των Καλαβρύτων, ο δήμος αναγκάστηκε να μεταφέρει νερό για να καλύψει τις ανάγκες των κατοίκων. «Η συγκεκριμένη περιοχή είχε ανέκαθεν ζήτημα. Ωστόσο, είναι δεδομένο ότι οι κλιματικές συνθήκες έχουν επηρεάσει πλέον και τα νερά των Καλαβρύτων», δηλώνει ο Αθανάσιος Παπαδόπουλος, δήμαρχος Καλαβρύτων και πρόεδρος της Περιφερειακής Ενωσης Δήμων Δυτικής Ελλάδας.
Για τον ίδιο, το υδατικό έλλειμμα δεν οφείλεται μόνο στην ανομβρία, αλλά και στις βλάβες του δικτύου. «Εμείς σχεδόν καθημερινά τρέχουμε και επισκευάζουμε διαρροές. Θα πρέπει να υπάρξει πρόγραμμα χρηματοδότησης των δήμων, για να αντικαταστήσουμε τα δίκτυα ύδρευσης», καταλήγει ο Αθ. Παπαδόπουλος.