γράφει ο Σπύρος Σταματόπουλος, Δήμαρχος Σικυωνίων – μέλος του Δ.Σ. της ΕΔΕΥΑ
Είναι γεγονός ότι τον τελευταίο ενάμιση χρόνο επιχειρείται με έμμεσο ή άμεσο τρόπο η ιδιωτικοποίηση του νερού. Αυτό διαφαίνεται κυρίως από τις λεπτές, σχεδόν «χειρουργικές» κινήσεις των αρμόδιων υπουργείων προς αυτή την κατεύθυνση, αν και επίσημα δεν έχει παρουσιαστεί κάποιο σχετικό νομοσχέδιο. Γνωρίζουμε όμως από εξαγγελίες ότι μέσα στον Οκτώβριο θα κατατεθεί ένα νομοσχέδιο που θα αφορά αυτή τη μεταρρύθμιση: τη συγχώνευση των Δημοτικών Επιχειρήσεων Υδρευσης – Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ) καθώς και –όπως μάθαμε εσχάτως διά στόματος κ. Σκυλακάκη– την επέκταση της ΕΥΔΑΠ σε τρεις νομούς: Βοιωτία, Φωκίδα και Κορινθία.
Στην προώθηση αυτού του σχεδίου, το πρώτο βήμα ήταν η μετατροπή της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ) σε Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων, ενέργεια η οποία φάνηκε να προετοιμάζει το έδαφος και να ανοίγει τη συζήτηση για τη συγχώνευση των ΔΕΥΑ.
Ωστόσο, η όποια μεταρρύθμιση, όπως έχει μέχρι τώρα προαναγγελθεί, είναι εσφαλμένη. Οι ΔΕΥΑ είναι δημοτικές επιχειρήσεις και το νερό αποτελεί κοινωνικό αγαθό το οποίο δεν μπορεί να μετατραπεί σε εμπόρευμα. Αν και ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η συγχώνευση θα φέρει οικονομίες κλίμακας και μείωση κόστους, δεν υπάρχει καμία ουσιαστική μελέτη που να τεκμηριώνει αυτό το επιχείρημα. Η κεντρική διοίκηση δεν έχει πραγματοποιήσει καμία ανάλυση των οικονομικών στοιχείων των ΔΕΥΑ, ούτε έχει καταλήξει σε κάποιο συγκεκριμένο συμπέρασμα.
Επιπλέον, το νομικό πλαίσιο της μεταρρύθμισης αποτελεί ένα πολύ σοβαρό ζήτημα, διότι εάν οι ΔΕΥΑ μετατραπούν σε Ανώνυμες Εταιρείες, υπάρχει ο κίνδυνος οι μετοχές τους να πουληθούν σε ιδιώτες, με αποτέλεσμα τα περιουσιακά στοιχεία που έχουν αποκτηθεί από τους πολίτες να περάσουν στα χέρια ιδιωτών.
Από την άλλη πρέπει να θυμηθούμε ότι η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας με τρεις αποφάσεις της (1906/2014, 190/2022, 191/2022) έχει αποφανθεί ρητά ότι ο τομέας του Δημοσίου που αφορά την παροχή υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης δεν μπορεί να ιδιωτικοποιηθεί και ότι οι επιχειρήσεις Υδρευσης-Αποχέτευσης πρέπει να παραμείνουν υπό δημόσιο έλεγχο. Καλεί μάλιστα με όλες τις αποφάσεις της, η κυβέρνηση να πάρει πίσω από το ΤΑΙΠΕΔ τις μετοχές της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ. Δικαίως λοιπόν και ο πλέον καλόπιστος πολίτης σκέφτεται ότι η πολιτεία που διαχρονικά και προκλητικά κωφεύει στις αποφάσεις του ΣτΕ επιδιώκει τελικά την ιδιωτικοποίηση του νερού!
Αν θέλουμε, όμως, να δούμε το πρόβλημα στις πραγματικές του διαστάσεις πρέπει να γυρίσουμε πίσω στην εποχή ίδρυσης των ΔΕΥΑ. Οι Δημοτικές Επιχειρήσεις Υδρευσης-Αποχέτευσης ιδρύθηκαν το 1998 με στόχο να καλύψουν τις ανάγκες των πόλεων. Επεκτάθηκαν, όμως, μετά το σχέδιο «Καλλικράτης» το 2010 σε κοινότητες και αγροτικές περιοχές, αντιμετωπίζοντας πλέον σοβαρά προβλήματα, στην πολυετή πορεία τους.
Το πρώτο πλήγμα ήρθε με την επέκταση στα χωριά, ενώ το δεύτερο προέκυψε από την οικονομική κρίση. Εδώ και πάνω από 15 χρόνια, οι προσλήψεις έχουν παγώσει, οδηγώντας σε σοβαρές ελλείψεις προσωπικού. Το έμπειρο προσωπικό των Επιχειρήσεων συνταξιοδοτείται σταδιακά, χωρίς να αναπληρώνεται και να μεταδίδει τις εξειδικευμένες γνώσεις του σε νεότερους εργαζόμενους.
Επιπλέον, ένα τρίτο πρόβλημα που έχει ανακύψει είναι το ενεργειακό κόστος, το οποίο τα τελευταία χρόνια έχει επιβαρύνει τις ΔΕΥΑ σε υπερβολικό βαθμό. Οι αυξήσεις στις τιμές του ρεύματος έχουν εκτοξεύσει το λειτουργικό κόστος, το οποίο αυξήθηκε από 70-80 εκατομμύρια ευρώ σε 200 εκατομμύρια, χωρίς καμία κρατική επιδότηση ή στήριξη.
Η μόνη θεμιτή και βιώσιμη λύση είναι η λεπτομερής ανάλυση των οικονομικών στοιχείων και η ξεχωριστή αντιμετώπιση για κάθε ΔΕΥΑ. Αν υπάρξουν συγχωνεύσεις, αυτές θα πρέπει να γίνουν σε εθελοντική βάση, όχι με εξαναγκασμό. Το νερό είναι και πρέπει να παραμείνει δημόσιο αγαθό και όχι να περάσει με εύσχημους τρόπους και τεχνητά αδιέξοδα στα χέρια ιδιωτών.
Ειδικά στην Κορινθία, όπου προβλέπεται η επέκταση της ΕΥΔΑΠ, αυτό σημαίνει ξεκάθαρα την εκτόξευση της τιμής του νερού και φυσικά τη σταδιακή ιδιωτικοποίηση. Οι διαφορές στα τιμολόγια είναι αποκαλυπτικές. Η ΕΥΔΑΠ χρεώνει 42 ευρώ για 30 κυβικά μέτρα νερού, ενώ οι ΔΕΥΑ της περιοχής μας χρεώνουν από 2,5 έως 6,7 ευρώ. Το νερό, υπό τη διαχείριση της ΕΥΔΑΠ, θα κοστίζει περισσότερο από το πετρέλαιο θέρμανσης και αυτό το γνωρίζουν ήδη καλά οι καταναλωτές της Αθήνας.
Επιπλέον, σε ό,τι αφορά την Κορινθία, γνωρίζουμε ότι ήδη από το 1889 η Αθήνα διεκδικούσε την υδροδότησή της από τη λίμνη της Στυμφαλίας. Είχε ανατεθεί τότε η εκπόνηση μελέτης στον Γάλλο μηχανικό Κελενέκ, που μελέτησε και τη διάνοιξη του Σουέζ, και είχε εκδοθεί βασιλικό διάταγμα για την υδροδότησή της από τη λίμνη της Στυμφαλίας. Είναι λογικό λοιπόν σήμερα η ΕΥΔΑΠ να εποφθαλμιά τους πολύτιμους υδάτινους πόρους της Κορινθίας, ιδιαίτερα όταν η Αττική αντιμετωπίζει προβλήματα λειψυδρίας.
Ωστόσο, το καρστικό σύστημα της Ζήρειας, που φυλάσσει πολύτιμους υδάτινους πόρους, υδροδοτεί τέσσερις νομούς –Αρκαδία, Αργολίδα, Κορινθία και Αχαΐα– και δεν είναι δυνατόν να παραδοθεί στη διαχείριση της ΕΥΔΑΠ, αφήνοντας πίσω καλλιέργειες και κατοίκους διψασμένους, αλλά και χρεωμένους υπέρογκα με νέα τιμολόγια νερού. Το ζήτημα αυτό δεν επηρεάζει μόνο την τοπική αυτοδιοίκηση, αλλά αγγίζει και τις τοπικές κοινωνίες, καθώς το νερό είναι ένας φυσικός πόρος που αποτελεί πηγή της ίδιας της ζωής σε κάθε επίπεδο, βιολογικό, κοινωνικό, οικονομικό, και κινδυνεύει πλέον φανερά να περάσει σε χέρια ιδιωτών.
Στο παρελθόν, οι κάτοικοι της Στυμφαλίας έδωσαν μάχες για να διατηρήσουν το νερό τους και φαίνεται ότι ήρθε η ώρα να επαναλάβουμε αυτές τις μάχες. Το νερό δεν είναι προϊόν για εκμετάλλευση· είναι δικαίωμα για όλους μας. Κλείνοντας, θα επαναλάβω αυτό που έχω πει κι έχω ξαναγράψει παραφράζοντας το ακροτελεύτιο άρθρο του Συντάγματος: Η διατήρηση του δημόσιου χαρακτήρα του νερού επαφίεται στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, που δικαιούται και υποχρεούται να αντισταθεί με κάθε μέσο εναντίον οποιουδήποτε επιχειρεί με έμμεσο ή άμεσο τρόπο την ιδιωτικοποίησή του.
Το ζήτημα της επέκτασης της ΕΥΔΑΠ σε άλλους νομούς είναι πολύ απλό: Το ποτιστήρι που σχεδιάστηκε στη σημερινή του μορφή πριν τριάντα χρόνια είχε λογαριαστεί ότι θα ποτίζει 3 γλάστρες. Τώρα ξαφνικά ανακοινώνουμε ότι το ίδιο ποτιστήρι θα ποτίζει 6 γλάστρες και μετά από λίγο θα ποτίζει 9 γλάστρες. Πόσο μυαλό θέλει για να καταλάβει κανείς ότι, για να συμβεί αυτό χωρίς προηγουμένως να μεγαλώσουμε ανάλογα και με πρόβλεψη το ποτιστήρι, θα υπάρχουν άλλες συνέπειες πάνω στις γλάστρες, είτε ποσότητας είτε ποιότητας, είτε –ακόμα χειρότερα- κι απ τα δυό; Και η αφαλάτωση ως μέσο για να μεγαλώσουμε το ποτιστήρι μόνο ως πυροτέχνημα μπορεί να λογαριαστεί…
Οσο για τις ΔΕΥΑ, τα πράγματα δεν είναι τόσο ειδυλλιακά όσο τα περιγράφει ο Δήμαρχος, ούτε στις χρεώσεις των καταναλωτών, ούτε ακόμα χειρότερα στην ποιότητα του νερού που παρέχουν και στην ποιότητα των δικτύων τους…Και γι αυτό δεν φταίνε οι προσλήψεις που σταμάτησαν (όχι μόνο στις ΔΕΥΑ αλλά παντού, λόγω κρίσης). Για να μην κουβεντιάσουμε την ανυπαρξία δικτύων αποχέτευσης στις περισσότερες (εκτός πρωτευουσών Νομών φυσικά!), παρά τις υπάρχουσες εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων… Ευτυχώς που έβαλε όριο η Ευρωπαϊκή Ενωση, αλλιώς δεν θα υπήρχε φραγμός στην εκμετάλλευση των πολιτών από κάποιους που χρεώνουν πχ δέκα ευρώ το κυβικό αστικού λύματος για να το μεταφέρουν στην εγκατάσταση επεξεργασίας με δέκα ευρώ για ολόκληρο το βυτίο….
Αλλά και στη διαχείριση του νερού ας μου επιτρέψουν οι ΔΕΥΑ να πω ότι κάνουν σπατάλη πχ με το να χρησιμοποιούν κάποιες ακόμα τα αυλάκια για πότισμα, όταν υπάρχουν εδώ και χρόνια μέθοδοι ποτίσματος που δεν σπαταλούν το φυσικό πόρο… Ας μην ξεχνάμε ότι μόνο το 1% της κατανάλωσης του νερού αφορά αστική ύδρευση…
Τέλος ναι, βεβαίως να μην περάσει στα χέρια ιδιωτών το νερό, κανένα νερό!!!! Αλλά και τώρα που είναι σε όλη την Επικράτεια υπό τον έλεγχο του κάθε μορφής Δημοσίου, δεν βρίσκεται και στα καλύτερα χέρια…Το νερό χρειάζεται εξειδικευμένους γνώστες διαφόρων ειδικοτήτων σε σταθερές διαχρονικά θέσεις μη εξαρτώμενες από αποτελέσματα βουλευτικών ή δημοτικών εκλογών…