Στο παιχνίδι των υποδομών γύρω από το νερό, των επενδύσεων που χρειάζονται για να αντιμετωπιστεί η λειψυδρία και των έργων για να περιοριστούν οι τεράστιες απώλειες στα δίκτυα, μπαίνει η ΔΕΗ, μέσω του νέου ρόλου που της επιφυλάσσει η κυβέρνηση.
Στο φιλόδοξο σχέδιο για αλλαγή του μοντέλου διαχείρισης των υδάτων που ανακοίνωσε χθες το Μαξίμου, η επιχείρηση θα έχει, όπως όλα δείχνουν, έναν κεντρικό ρόλο στην κατασκευή όσο και στη λειτουργία νέας τεχνολογίας έργων, στην ανάπτυξη μονάδων αφαλάτωσης στα νησιά και γενικώς στον σχεδιασμό των επενδύσεων που χρειάζονται για να γίνει πιο λειτουργικό το σύστημα.
Στο ερώτημα κατά πόσο αυτές οι νέες αυτές επενδύσεις θα χρηματοδοτηθούν από την ίδια τη ΔEΗ, επηρεάζοντας την υλοποίηση του business plan της, η απάντηση που δίνουν στο Εuro2day.gr άνθρωποι με γνώση των διεργασιών είναι ότι τα κεφάλαια θα προέλθουν αποκλειστικά από κοινοτικά ταμεία, όχι από την επιχείρηση.
Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, η συζήτηση για τη συμβολή της στο εγχείρημα που θα αποκρυσταλλωθεί όταν η κυβέρνηση καταλήξει μέσα στις επόμενες εβδομάδες στο τελικό πλάνο αφορά την είσοδό της με μειοψηφικό ποσοστό στον έναν από τους τρεις νέους πυλώνες του κυβερνητικού σχεδίου.
Στο νέο αυτό φορέα, το πλειοψηφικό πακέτο θα έχει το Δημόσιο, προκειμένου κάτω από μια ομπρέλα να ενταχθούν και οι 739 διάσπαρτοι πάροχοι ύδρευσης και αποχέτευσης ανά την Ελλάδα (ΔΕΥΑ, ΤΟΕΒ, ΓΟΕΒ), γεγονός που υπαγορεύει η ανάγκη συντονισμού και εποπτείας ενός κατακερματισμένου και χωρίς την παραμικρή κεντρική διαχείριση σήμερα χώρου, με ζημιογόνα δραστηριότητα.
Τα ανοικτά θέματα, το διακύβευμα και η παρουσία της ΔEΗ
Σε κάθε περίπτωση, όπως διευκρινίζουν πηγές με γνώση των συζητήσεων, η είσοδος της ΔEΗ στο παιχνίδι των υδάτων δεν σημαίνει ότι αλλάζει το καθεστώς γύρω από το νερό. Και ως ιδιωτική εταιρεία που είναι η τελευταία δεν μπορεί να έχει τίποτα παραπάνω από ένα μειοψηφικό μερίδιο στο νέο φορέα, όπως προβλέπει και η νομολογία του ΣτΕ (π.χ. στην ΕΥΔΑΠ το Δημόσιο ελέγχει άμεσα και έμμεσα το 61,33% της εταιρείας).
Τα ποσοστά πάντως τόσο του Δημοσίου όσο και της ΔEΗ στο νέο φορέα είναι από τα ζητήματα που τελούν υπό εξέταση. Το ίδιο και το ποιος θα αναλάβει το μάνατζμεντ στο νέο φορέα, τι θα ισχύσει με τα πολλά κανονιστικά θέματα του νερού και φυσικά, πώς θα ξεπεραστούν τυχόν επιπλοκές με το ΣτΕ, καθώς το νερό είναι δημόσιο αγαθό, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Το ίδιο ισχύει και ως προς το μείζον ερώτημα, πώς θα αντιμετωπίσει η κυβέρνηση τις όποιες αντιδράσεις προκύψουν σε επίπεδο δήμων για την αλλαγή του χάρτη γύρω από τις ΔΕΥΑ.
Κοιτάζοντας τη μεγάλη εικόνα, το ζητούμενο του κυβερνητικού σχεδίου δεν είναι η ανάσχεση της λειψυδρίας, στόχος εκ των πραγμάτων ακατόρθωτος μπροστά στην καλπάζουσα κλιματική κρίση, όσο το πώς θα σχεδιαστούν εκείνες οι επενδύσεις που θα βελτιώσουν τη διαχείριση των υδάτων, θα μειώσουν τις τεράστιες απώλειες στα δίκτυα μεταφοράς και διανομής και θα καταστήσουν πιο αποδοτικό το σύστημα.
Τόσο στην ύδρευση, όπου οι απώλειες φτάνουν το 40%, όσο και στην άρδευση όπου ξεπερνούν το 60%. Αλόγιστη επίσης είναι η χρήση του αρδευτικού νερού, ενώ η εισπραξιμότητα παραμένει χαμηλή, καταγράφεται υπανάκτηση του κόστους των επενδύσεων και πολλά έργα δεν τελειώνουν ή δεν παραλαμβάνονται καν.
Οι 3 πυλώνες
Στη λογική αυτή, η ΔEΗ έχει έναν επιπλέον λόγο να μπει στο παιχνίδι για να βελτιωθούν οι παραπάνω επιδόσεις. Τα χρέη των δημοτικών επιχειρήσεων ύδρευσης και αποχέτευσης προς αυτήν αυξάνονται διαρκώς και σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία έχουν ξεπεράσει τα 400 εκατ. ευρώ, παρά την προσπάθεια ρύθμισης που είχε γίνει ένα χρόνο πριν.
Στον 1ο επομένως αυτό πυλώνα, η παρουσία της επιχείρησης μπορεί να αφορά ένα συνδυασμό πραγμάτων: Τόσο αξιοποιώντας το knowhow που διαθέτει, την εμπειρία της για την κατασκευή και διαχείριση φραγμάτων και υδροηλεκτρικών, καθώς και την πληθώρα των μηχανικών που διαθέτει, όσο και τον συντονισμό της όλης διαχείρισης.
Στόχος, όπως λένε κυβερνητικές πηγές, είναι βιώσιμες εταιρείες ύδρευσης, άρδευσης και αποχέτευσης, με αποδεκτό κόστος για όλες τις χρήσεις. Κεντρικός άξονας είναι και η συμβολή της επιχείρησης στον σχεδιασμό και στην εκτέλεση μαζικών επενδύσεων σε μονάδες αφαλάτωσης στα νησιά, όπου η έλλειψη νερού οδηγεί σε υπεράντληση υδάτων μέσω γεωτρήσεων.
Ο 2ος γεωγραφικός πυλώνας του κυβερνητικού εγχειρήματος αφορά την ΕΥΔΑΠ. Η εταιρεία πρόκειται να επεκτείνει την αρμοδιότητά της σε νέες περιοχές, τόσο εντός Αττικής όσο και σε περιοχές εκτός Λεκανοπεδίου. Σήμερα για παράδειγμα μόνο κατ’ εξαίρεση η ΕΥΔΑΠ παρέχει νερό εκτός Αττικής, λ.χ. σε περιοχές των Οινοφύτων, ενώ βρίσκεται σε συζητήσεις για την παροχή υπηρεσιών σε γειτονικές πόλεις όπως η Κόρινθος, η Θήβα και η Λιβαδειά. Στο σύντομο μέλλον οι περιοχές αυτές μπορεί να πολλαπλασιαστούν.
Ο 3ος πυλώνας αφορά την ΕΥΑΘ, οι αρμοδιότητες της οποίας εξετάζεται να επεκταθούν σε όλη τη Θεσσαλονίκη (σήμερα έχει παρουσία μόνο στο πολεοδομικό συγκρότημα), καθώς επίσης και στη Χαλκιδική.
Στο εγχείρημα εμπλέκονται τα τρία άμεσα σχετιζόμενα με το αντικείμενο της λειψυδρίας υπουργεία, το Περιβάλλοντος και Ενέργειας, το Αγροτικής Ανάπτυξης και το Εσωτερικών, και το σχέδιο, ο πιο απαιτητικός κρίκος του οποίου αφορά τη συνένωση 740 επιχειρήσεων ύδρευσης κάτω από ένα φορέα, βρίσκεται ακόμη σε φάση επεξεργασίας.
Κεντρικό διακύβευμα η αφαλάτωση
Τα νούμερα δείχνουν ότι η ΔΕΗ και όπως δείχνουν και τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν στη χθεσινή σύσκεψη, κινούνται πλέον στα τέλη Ιουλίου λίγο πάνω από τις 1.900 GWh, όπως έγραψε προ ημερών το euro2day.gr.
Εκτός από την ανησυχητική εικόνα για την επάρκεια ύδρευσης, χαμηλά αποθέματα στα φράγματα σημαίνουν μικρότερη συμμετοχή των hydro στο ενεργειακό μείγμα, δηλαδή αύξηση του ενεργειακού κόστους.
Στη λογική αυτή, κεντρικός άξονας του νέου μοντέλου θα είναι οι επενδύσεις στην αφαλάτωση. Η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι τα μόνα έργα που μπορούν πλέον να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τη λειψυδρία είναι οι μονάδες αφαλάτωσης. Τέτοιο είναι και το παράδειγμα της Κύπρου, που έχει συζητηθεί στο πλαίσιο του νέου σχεδιασμού, και με τη χώρα να κατέχει την πρώτη θέση στην Ευρώπη όσον αφορά τον αριθμό φραγμάτων ανά κάτοικο.
Η προηγούμενη πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ, επί Θ. Σκυλακάκη, είχε ξεκινήσει να προωθεί μια λύση «πακέτο» που αφορούσε συνδυασμό έργων ΑΠΕ, αντλησιοταμίευσης και αφαλάτωσης, προκειμένου να εγκατασταθούν κατά προτεραιότητα στις Κυκλάδες (Νάξος, Μύκονος, Κύθνος, Σέριφος), που αντιμετωπίζουν το μεγαλύτερο πρόβλημα λειψυδρίας, καθώς και σε ορισμένα άλλα νησιά του Αιγαίου. Σήμερα στη Λέσβο, τη Λήμνο, τη Χίο, τη Σάμο και άλλα νησιά, η άντληση έχει φτάσει σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμη και κάτω από τη στάθμη της θάλασσας.