“Σκέψεις για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας” του Νίκου Τσούκα

ΓΡΑΦΕΙ ο Νίκος Τσούκας
ΠΡΩΗΝ ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΕΥΔΑΠ

——————————————–

Σκέψεις για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας

Είχα την τύχη να υπηρετήσω το μεγαλύτερο κομμάτι της διαδρομής μου ως μηχανικός, στην ΕΥΔΑΠ. Μου δόθηκε η ευκαιρία να αναλάβω θέσεις ευθύνης σε πολλούς και διαφορετικούς τομείς, της Ύδρευσης και της Αποχέτευσης. Συνεργάστηκα με συναδέλφους διοικητικούς, οικονο­μικούς, αλλά κυρίως με τεχνικούς. Γνωρίζω πολύ καλά ότι η Εταιρεία διαθέτει έμπειρο εργατοτεχνικό προσω πικό όλων των ειδικοτήτων. Διαθέτει επίσης μηχανικούς και επιστήμονες που ασχολούνται πολλά χρόνια με το αντικείμενο της Ύδρευσης και το κατέχουν άριστα. Όλο το προσωπικό δια­θέτει συσσωρευμένη εμπειρία και τεχνογνωσία, που μεταφέρ­θηκε σταδιακά από την ULEN στην ΕΕΥ, και τέλος στην ΕΥΔΑΠ. Μετά την αφυπηρέτησή μου, δεν σταμάτησα να παρακολου­θώ αδιάλειπτα την πορεία της Εταιρείας, διότι θεωρώ ότι το νερό είναι δημόσιο, πολύτιμο κοινωνικό αγαθό, ζωτικής ση­μασίας για τον άνθρωπο, αλλά και για τη ζωή στον πλανήτη. Κατά τον τελευταίο χρόνο ιδιαίτερη εντύπωση μου προκαλεί, η με ραγδαίους ρυθμούς πτώση των αποθεμάτων στους τα­μιευτήρες της ΕΥΔΑΠ. Περισσότερο ανησυχητική όμως από την απομείωση αυτή, είναι η αδιαφορία της Διοίκησης της ΕΥ­ΔΑΠ και της Κυβέρνησης, να λάβουν δραστικά μέτρα για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα.

Το φαινόμενο της λειψυδρίας δεν ακολουθεί έναν συγκεκριμέ­νο χρονικό κύκλο, και δεν είναι η πρώτη φορά που εμφανίστη­κε στην Αθήνα, καθώς εξαρτάται από πολλούς παράγοντες: από τις καιρικές συνθήκες (με δεδομένη την ξηρασία λόγω της κλιματικής κρίσης), τη διαχείριση των υδά­τινων πόρων και τη ζήτηση νε­ρού. Τις τελευταίες δεκαετίες, η Ελλάδα αντιμετώπισε περιόδους ξηρασίας, με χαρακτηριστικές αυτές του 1991-1993 όταν τα απο­θέματα ήταν το 1/4 των σημερινών. Είναι εντυπωσιακό ότι το 1992, όταν οι αρμόδιοι παράγοντες χτύπησαν συναγερμό για το πρόβλημα, ο τότε πρωθυπουρ­γός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, ζήτησε προσωπικά από τον λαό να αυτοπεριορίσει την κατανάλωση.

Ταυτόχρονα το πρώτο και σημαντικότερο που έκανε η τότε Δι­οίκηση της ΕΥΔΑΠ, ήταν να ενημερώσει τους πολίτες, και να τους ευαισθητοποιήσει για την ορθή και λελογισμένη χρήση του νερού, με τελικό στόχο τη μείωση της κατανάλωσης. Η ενέργεια αυτή ανέκοψε θεαματικά τον ρυθμό της πτώ­σης των αποθεμάτων στους ταμιευτήρες.

Άμεσα επίσης υλοποιήθηκαν στοχευμένα έργα για τη μείω­ση των απωλειών στο δίκτυο, που σε συνδυασμό με τη βέλ­τιστη διαχείριση του δικτύου, είχαν εντυπωσιακά αποτελέ­σματα.

Σημειωτέον ότι και τότε είχαν προταθεί στην ΕΥΔΑΠ από μεγάλες τεχνικές εταιρείες, μεγαλεπήβολα και κοστοβό­ρα έργα (λήψη νερού από την Τριχωνίδα), τα οποία η τότε Δι­οίκηση απέρριψε.

Ο ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ σε πρόσφατο δημοσίευμά του αναδεικνύει το πρόβλημα, καταλογίζοντας στη Διοίκηση του κ. Σαχίνη αβελτηρία για τη μη έγκαιρη λήψη μέτρων που θα αντιμετώπιζαν την κατάσταση. Το ίδιο δημοσίευμα αναφέ­ρει ότι «Κυβερνητικοί παράγοντες εκτιμούν ότι θα χρειαστούν επενδύσεις άνω των δύο δισ. ευρώ τα επόμενα χρόνια, προ­κειμένου η ΕΥΔΑΠ να καλύψει το χαμένο έδαφος…»!

Επίσης το ΔΣ της ΚΕΔΕ σε πρόσφατη απόφασή του (2/2025) σχετικά με το νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ για τις ΔΕΥΑ (Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης Αποχέτευσης), διαπιστώνει ότι από πλευράς ΥΠΕΝ «(ότι δεν υπάρχει) καμία ουσιαστική αντιμε­τώπιση του προβλήματος της λειψυδρίας που, ως γνωστόν, οξύνεται λόγω της κλιματικής κρίσης. Το δε συγκεκριμένο πρόβλημα αντιμετωπίζεται στο Σχέδιο Νόμου με την ανάθε­ση έργων δημόσιου χαρακτήρα αποκλειστικά στις ΕΥΔΑΠ ΑΕ και ΕΥΑΘ ΑΕ, αποκλείοντας τις ΔΕΥΑ».

Μετά τα παραπάνω προκύπτουν εύλογα τα ερωτήματα:

1. Λαμβάνονται υπόψη από τη Διοίκηση της ΕΥΔΑΠ οι εισηγήσεις και οι απόψεις των στελεχών της, για την πολιτική της Εταιρείας γενικώς, ιδιαίτερα μάλιστα στην κρίσιμη αυτήν πε­ρίοδο της λειψυδρίας;
2. Γιατί δεν έχει ήδη ξεκινήσει μια ενημερωτική εκστρατεία, από τα έντυπα και ηλεκτρονικά ΜΜΕ, καθώς και από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, για τον περιορισμό της άσκοπης κα­τανάλωσης;
3. Λαμβάνεται υπόψη από τη Διοίκηση της ΕΥΔΑΠ, την Περι­φέρεια και τους Δήμους που υδροδοτούνται από την ΕΥΔΑΠ, ότι η διαρκής και συνεχιζόμενη απομείωση προσωπικού και η υποστελέχωση κρίσιμων τομέων της Εταιρείας, δημιουργούν προβλήματα στην ασφαλή λειτουργία και συντήρηση του Δι­κτύου Ύδρευσης, αλλά και σε όλο το ιδιαίτερα περίπλοκο στη διαχείριση του υδροδοτικό συστήμα; (υδραγωγεία, αντλιο­στάσια, ταμιευτήρες).
4. Μήπως η απομάκρυνση παλαιών και έμπειρων εργαζόμε­νων από την Εταιρεία, και η αντικατάστασή τους από επισφα­λώς εργαζόμενους, κακοπληρωμένους «ενοικιαζόμενους», χω­ρίς προοπτική εξέλιξης και δυνατότητα μεταφοράς εμπειρίας και τεχνογνωσίας, αποσκοπεί στη «βοήθεια» μεγάλων τεχνικών εταιρειών, οι οποίες θα καρπωθούν μεγάλα οικονομικά οφέλη;
5. Η επέκταση της αρμοδιότητας της ΕΥΔΑΠ σε άλλους Δή­μους έχει σχέση με τη δημιουργία των υδατικών διαμερισμά­των, και εν τέλει με την ιδιωτικοποίηση του νερού, του τελευ­ταίου δημόσιου αγαθού που έχει απομείνει;
6. Μήπως το παραπάνω δημοσίευμα του ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΤΑ­ΧΥΔΡΟΜΟΥ προετοιμάζει το έδαφος για την κατασκευή κο­στοβόρων, φαραωνικών και εν πολλοίς άχρηστων έργων; Όσον αφορά την επικρατούσα άποψη σε πολιτικούς και οικο­νομικούς κύκλους, ότι οι μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες που ασχολούνται με τη διαχείριση του νερού θα μας βοηθήσουν να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα της λειψυδρίας, θα ήθε­λα να τονίσω ότι η τεχνογνωσία που διαθέτει η ΕΥΔΑΠ εί­ναι εφάμιλλη των μεγάλων πολυεθνικών εταιρειών που ασχολούνται με το νερό.

Προς τούτο καταθέτω την προσωπική μου εμπειρία. Όταν πριν από 19-20 χρόνια είχαν έλθει στην ΕΥΔΑΠ εκπρόσωποι της πολυεθνικής εταιρείας VEOLIA, προκειμένου να μας «που­λήσουν» τεχνογνωσία, έμειναν άφωνοι όταν τους ενημερώ­σαμε για τον τρόπο που λειτουργούσαμε το δίκτυο, τα έργα που εκτελούσαμε και αυτά που είχαμε προγραμματίσει. Αμέ­σως μαςπρότειναν να συνεργαστούμε από κοινού και να ανα­λάβουμε έργα στο εξωτερικό!

Για ποιόν λόγο λοιπόν να ζητήσει η ΕΥΔΑΠ τη συνδρομή πολυεθνικών εταιρειών, που ως γνωστόν θα προτείνουν την κατασκευή μεγάλων κοστοβόρων έργων; Για ποιόν λόγο να δαπανηθούν τεράστιοι οικονομικοί πόροι, τους οποίους θα καρπωθούν οι μεγάλες τεχνικές εταιρείες, οι οποίες με τη σει­ρά τους θα μετακυλήσουν όλο αυτό το κόστος στους κατανα­λωτές, με την αύξηση της τιμής του νερού;

Συνεπώς η εμπειρία και η τεχνογνωσία ενός αιώνα που διαθέ­τει η ΕΥΔΑΠ, δεν είναι δυνατόν να υποκατασταθούν από την όποια εγχώρια ή πολυεθνική εταιρεία κληθεί να αναλάβει ένα τέτοιο αντικείμενο.

Γνωρίζω πολύ καλά, πως παρά τη δραματική μείωση του προ­σωπικού, η Εταιρεία εξακολουθεί να διαθέτει ικανά στελέχη, που είναι σε θέση να κατανοούν τα προβλήματα της λειψυδρί­ας και να προβαίνουν στις απαραίτητες στοχευόμενες ενέργει­ες για την αντιμετώπισή τους.

Για την αντιμετώπιση των προβλημάτων της λειψυδρίας και της διαχείρισης των υδατικών πόρων, η ΕΥΔΑΠ και η ΕΥΑΘ λόγω της τεχνογνωσίας που διαθέτουν, θα μπορούσαν να παί­ξουν κυρίαρχο ρόλο, μεταφέροντας την εμπειρία τους και την τεχνογνωσία τους στις ΔΕΥΑ όλης της χώρας, χωρίς όμως να τις υποκαταστήσουν.

Είναι πλέον φανερό από όλα τα παραπάνω ότι η απαξίωση τόσο των ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ, αλλά και των ΔΕΥΑ, είναι μεθοδευμένη, προκειμένου τα 2 δισ. να οδηγηθούν στις πολυεθνικές εται­ρείες διαχείρισης υδάτινων πόρων (VEOLIA, SUEZ και άλλες ξένες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον τομέα αυτόν). Στην ίδια κατεύθυνση οδηγεί και η «αδιαφορία» για τη μείωση των αποθεμάτων του νερού ώστε τελικά η ιδιωτικοποίηση να παρουσιαστεί ως η μόνη σωτήρια λύση.

Το σχετικό πλαίσιο άρχισε να διαμορφώνεται το 2023, με τη μετατροπή της ΡΑΕ σε ΡΑΑΕΥ (Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων Ενέργειας και Υδάτων) μέσω της οποίας θα «ελέγχεται» η τι­μολογιακή πολιτική των καρτέλ της ενέργειας, του νερού αλλά και των αστικών απορριμμάτων.

Τα μέτρα που κατά την άποψή μου απαιτούνται να ληφθούν για την αντιμετώπιση των προβλημάτων από τη μείωση των αποθεμάτων, λόγω της παρατεταμένης της λειψυδρίας είναι:

1.  Άμεση ενημερωτική εκστρατεία, μέσω των ΜΜΕ και με εκ­δηλώσεις – ομιλίες σε σχολεία, πολιτιστικούς συλλόγους κ.λπ., για την ευαισθητοποίηση των πολιτών.
2. Βέλτιστη διαχείριση του νερού σε λίμνες και γεωτρήσεις.
3. Στοχευμένες προσλήψεις εργατοτεχνικού και επιστημονι­κού προσωπικού.
4. Στοχευμένα έργα για τη μείωση των απωλειών, ώστε το πο­σοστό αυτών να επανέλθει στα επίπεδα 2009-2010. Η εικό­να που αποκομίζουν οι πολίτες που βλέπουν διαρροές στους δρόμους να αποκαθίστανται μετά από ημέρες, δεν προδιαθέ­τει ευνοϊκά ούτε για την εικόνα της ΕΥΔΑΠ, αλλά ούτε για διά­θεση περιορισμού της κατανάλωσης.
5. Όπως και κατά την περίοδο 1991-1993, η λογική επιτάσσει την άμεση κατασκευή έργων χαμηλού κόστους κατασκευής, και υψηλού κόστους λειτουργίας. Μακροπρόθεσμα και εφό­σον η ανομβρία συνεχιστεί και τον επόμενο χρόνο, θα πρέπει να δρομολογηθούν μελέτες για την ανεύρεση νέων πηγών ενί­σχυσης του υδροδοτικού συστήματος της ΕΥΔΑΠ.
6. Ανάλογη πρωτοβουλία από Υπουργείο, Δήμους και Περιφέ­ρειες για την αντιμετώπιση των προβλημάτων της λειψυδρίας και της διαχείρισης των υδατικών πόρων, με την κατασκευή στοχευμένων έργων και όχι μεγαλεπήβολων και ιδιαίτερα δα­πανηρών.

Τα αποτελέσματα των ιδιωτικοποιήσεων των δημόσιων αγαθών, όπου εφαρμόστηκαν μέχρι σήμερα, ήταν να εκτοξευτούν τα κέρδη των μεγάλων οικονομικών συμ­φερόντων στα ύψη, σε βάρος φυσικά της τσέπης των πο­λιτών.

Η αντίδραση των πολιτών, πρώτα από όλα, όλων των κοι­νωνικών φορέων και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης πρέπει να είναι άμεση, για να ματαιωθούν τασχέδια αυτά. Σε δι­αφορετική περίπτωση θα είναι πολύ αργά!

Γιατί το νερό είναι δημόσιο αγαθό, πηγή ζωής και όχι προ­ϊόν για εκμετάλλευση και κέρδος.

Δείτε επίσης, άρθρο του Λευτέρη Μαγιάκη με θέμα «Η προσπάθεια ιδιωτικοποίησης της ΕΥΔΑΠ» στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΑΜΑΡΥΣΙΑ (Τετάρτη 23 Μαρτίου 2022) ή εδω: https://sekes-eydap.gr/i-prospatheia-idiotikopoiisis-tis-evdap-i-apo-tin-ulen-stin-evdap-enas-aionas-dromos-tou-lefteri-magiaki/