Υπό εξέταση βρίσκονται οι αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) για τις ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ που οδηγούν στην επιστροφή του πραγματικού ελέγχου του μετοχικού κεφαλαίου και της διοίκησης των δύο εταιρειών απευθείας στο Δημόσιο.
Ο έλεγχος με ενδιάμεσο όχημα την Ελληνική Εταιρείας Συμμετοχών και Περιουσίας (γνωστό ως Υπερταμείο) κρίθηκε αντισυνταγματικός και οι αποφάσεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου δημιουργούν δεδομένα τα οποία όπως σημειώνουν νομικοί κύκλοι δεν μπορούν να αγνοηθούν, αλλά δεν αποκλείεται και η δυνατότητα θεραπείας.
Για αυτό το λόγο το σκεπτικό των αποφάσεων του ΣτΕ μελετάται από τους νομικούς συμβούλους του Υπερταμείου, που διαθέτει σήμερα ποσοστό 50% συν μία μετοχή και των δύο εταιρειών, αλλά και από το υπουργείο Οικονομικών. Το ζητούμενο είναι αν μπορεί να βρεθεί ένας τρόπος για τη διατήρηση του ελέγχου ικανοποιώντας τα δεδομένα που δημιουργούν οι αποφάσεις του ΣτΕ.
Παράλληλα, έχει ξεκινήσει και η αναζήτηση άλλων περιουσιακών στοιχείων, που θα αναπληρώσουν την απώλεια που θα καταγράψει το χαρτοφυλάκιο της Ελληνικής Εταιρείας Συμμετοχών και Περιουσίας (ΕΕΣΥΠ). Το πλήγμα για το Υπερταμείο δεν είναι αμελητέο καθώς ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ είναι από τα πιο ανθεκτικά περιουσιακά στοιχεία του χαρτοφυλακίου του, καθώς αποδίδουν σταθερά μερίσματα.
Το θέμα και οι συνέπειες που θα φέρει η απόφαση του ΣτΕ παρακολουθείται και από τις Βρυξέλλες, δεδομένου ότι η σύσταση του Υπερταμείου, αποτελούσε μνημονιακή δέσμευση της χώρας και ήταν ένας από τους βασικούς όρους για την παροχή έκτακτης βοήθειας στην Ελλάδα το 2015.
Τέλος, απασχολεί και τους ιδιώτες μετόχους, και ειδικά τον Τζον Πόλσον, που κατέχει το 10% της ΕΥΔΑΠ, και τη γαλλική SUEZ που ελέγχει το 5,46% της ΕΥΑΘ, δεδομένου πως πλέον ο έλεγχος αλλά και η τοποθέτηση των διοικήσεων περνούν για άλλη μια φορά σε αχαρτογράφητα νερά.
Η απόφαση του ΣτΕ
Σύμφωνα με την απόφαση του ΣτΕ, αν και μοναδικός μέτοχος του Υπερταμείου είναι το ελληνικό Δημόσιο, το γεγονός ότι αυτό δεν διατηρεί άμεσα τον ιδιοκτησιακό έλεγχο και τη δυνατότητα εκλογής της πλειοψηφίας των μελών των Διοικητικών Συμβουλίων των δύο εταιρειών ύδρευσης κρίνεται αντισυνταγματικό.
Σύμφωνα με το Ανώτατο Δικαστήριο, η αποξένωση από το ελληνικό Δημόσιο μετατρέπει κατ’ουσίαν τη δημόσια επιχείρηση σε ιδιωτική, καθιστώντας αβέβαιη τη συνέχιση της παροχής προσιτών υπηρεσιών, υψηλής ποιότητας. Συνθήκη όμως που αντίκειται στις επιταγές του Συντάγματος, δεδομένου του μονοπωλιακού χαρακτήρα των υπηρεσιών, οι οποίες μάλιστα αφορούν στην παροχή ενός φυσικού αγαθού απαραίτητου για την επιβίωση.
Για τους παραπάνω λόγους, το ΣτΕ έκρινε “συνταγματικώς επιβεβλημένο” τον έλεγχος των ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ από το ελληνικό Δημόσιο, “όχι απλώς με την άσκηση εποπτείας επ’ αυτών, αλλά και δια του μετοχικού τους κεφαλαίου”.
Αυτή η Συνταγματική προϋπόθεση δεν πληρείται από τη στιγμή που το Δημόσιο δεν ασκεί έλεγχο επί του Δ.Σ. της ΕΕΣΥΠ, η οποία παρεμβάλλεται μεταξύ των δύο μερών και, όπως υπογραμμίζεται στις αποφάσεις, “επιδιώκει, προεχόντως, σκοπούς ταμειακούς και ταμιευτικούς”.