Μέτρα περαιτέρω αποδυνάμωσης των ήδη βαλλόμενων από την κρίση αντιπροσώπευσης συνδικάτων επιφέρει το νέο εργασιακό νομοσχέδιο και μάλιστα στο όνομα ποιοτικής αναβάθμισης της λειτουργίας τους, την οποία ο κ. Χατζηδάκης είπε ότι θέλει να κάνει «πιο αξιόπιστη».
Κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου χθες για την παρουσίαση του σχεδίου νόμου αρνήθηκε την οιαδήποτε συμμετοχή των Εργατικών Κέντρων, Ομοσπονδιών ή ακόμη και της ίδιας της ΓΣΕΕ και του νομικού της τμήματος στον ρόλο του νομικού παραστάτη στην περίπτωση που σε μια επιχείρηση ένας εργαζόμενος επιθυμεί να κάνει διευθέτηση του χρόνου εργασίας, αλλά δεν καλύπτεται από ανάλογη συλλογική σύμβαση ή σωματείο και αναγκαστεί να το πράξει υπογράφοντας ατομική σύμβαση.
Ατομική σύμβαση
Επικαλούμενος, αλλά και αλλοιώνοντας το περιεχόμενο της κοινοτικής οδηγίας για τη συμφιλίωση της οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής, ομνύοντας στο δικαίωμα των γονιών να βλέπουν περισσότερες ώρες τα παιδιά τους, άρα δουλεύοντας άλλοτε 10ωρο κι άλλοτε λιγότερο, αλλά και υποδυόμενος ότι δεν άκουσε την παρατήρηση της «Εφ.Συν.» ότι στη Γερμανία η IG Metal ήδη από το 2019 έχει πετύχει με συλλογική σύμβαση μειωμένο ωράριο για εργαζόμενους γονείς και φροντιστές, ο κ. Χατζηδάκης επανέλαβε τη γνωστή επιχειρηματολογία περί 4ήμερου και «ελευθερίας επιλογών» των εργαζομένων με ατομική σύμβαση.
Ανάλογη επιχειρηματολογία για την αχρησία και αχρηστία των συνδικάτων και των σωματείων είχε διατυπώσει κατά τη διάρκεια συνέντευξής του, δυο ημέρες πριν, και ο υφυπουργός Κοινωνικών Ασφαλίσεων Π. Τσακλόγλου, προσθέτοντας και την πάλαι ποτέ «κεντροαριστερή πινελιά» του στην κυβερνητική απόφαση να «αλλάξει το εργατικό δίκαιο» διότι η «εργατική νομοθεσία είναι απαρχαιωμένη».
«Φερετζές»
H ΓΣΕΕ χαρακτηρίζει τη ρύθμιση του χρόνου εργασίας «φερετζέ» «που σχετίζεται με τις τακτικές (λόγω φύσης της παραγωγικής διαδικασίας) ή τις έκτακτες ανάγκες (λόγω ξαφνικού ή απρόβλεπτου γεγονότος) των επιχειρήσεων – την ατομική διευθέτηση η οποία όμως ουδόλως σχετίζεται με αυτή τη διαδικασία. Η αντίληψη ότι οι εργαζόμενοι χωρίς την κάλυψη της συλλογικής εκπροσώπησης είναι ισότιμοι διαπραγματευτικά με τον εργοδότη είναι ανιστόρητη και άκρως συντηρητική».
Ομως η αποδυνάμωση των συνδικάτων δεν προκύπτει μόνο μέσω της ρύθμισης για τον καθορισμό με ατομική σύμβαση 10ωρου και 4ήμερου εργασίας μια συγκεκριμένη περίοδο, αλλά και μέσω των νέων συνδικαλιστικών ρυθμίσεων.
Δεδομένου ότι η κήρυξη νόμιμης απεργίας θα αντιμετωπίζει νέα προσκόμματα αφού:
- Ορίζεται αυξημένο, άνω του 30% ποσοστό προσωπικού ασφαλείας κατά τη διάρκεια απεργιών σε κρίσιμους κλάδους της οικονομίας και ειδικότερα σε επιχειρήσεις δημόσιου χαρακτήρα ή κοινής ωφέλειας, στους κλάδους: υγείας, ύδρευσης, ηλεκτροδότησης, διύλισης πετρελαίου, μεταφορών, τηλεπικοινωνιών, αποκομιδής απορριμμάτων, φορτοεκφόρτωσης και αποθήκευσης εμπορευμάτων στα λιμάνια, Πολιτικής Αεροπορίας, μισθοδοσίας στο Δημόσιο.
- Θεσπίζεται υποχρεωτική εγγραφή των συνδικαλιστικών οργανώσεων σε ηλεκτρονικό μητρώο όπου θα καταχωρίζονται βασικά στοιχεία, όπως το καταστατικό, η έδρα και ο αριθμός των μελών. Η εγγραφή στο μητρώο θα αποτελεί προϋπόθεση για συλλογική διαπραγμάτευση, κήρυξη απεργίας και υπογραφή Συλλογικής Σύμβασης.
- Απαγορεύεται η παρεμπόδιση εργαζομένων που επιθυμούν να εργαστούν κατά τη διάρκεια της απεργίας. Παράβαση αυτής της υποχρέωσης οδηγεί στη διακοπή της απεργίας με δικαστική απόφαση.
Υποβαθμίζεται διά της αναβάθμισης το ΣΕΠΕ
Την… έξοδο από την πολιτική και επιχειρησιακή ευθύνη του υπ. Εργασίας έδειξε στο ΣΕΠΕ η κυβέρνηση αντικαθιστώντας τη με Ανεξάρτητη Αρχή, επιβεβαιώνοντας την πληροφορία που ανέδειξε στο χθεσινό φύλλο της η «Εφ.Συν.». «Είναι ένα μοντέλο που εφαρμόστηκε με επιτυχία για παράδειγμα στην περίπτωση της ΑΑΔΕ και αποκλείει τις όποιες ενδεχόμενες πολιτικές παρεμβάσεις στον έλεγχο της αγοράς εργασίας», υποστήριξε ο κ. Χατζηδάκης, προσθέτοντας ότι «ο διοικητής της θα επιλέγεται με ανοιχτό διαγωνισμό. Θα έχει δυνατότητα ελέγχων όλο το 24ωρο χωρίς προειδοποίηση προς τον εργοδότη, καθώς και ελεύθερη πρόσβαση σε βιβλία, μητρώα, έγγραφα, αρχεία».
«Το υπουργείο Εργασίας μετατρέπει το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας σε Ανεξάρτητη Αρχή, αντί να το αναβαθμίσει, να το εμπλουτίσει και να το θωρακίσει. Απεκδύεται, δηλαδή της πολιτικής ευθύνης ελέγχου των εργοδοτικών παραβάσεων ως Πόντιος Πιλάτος», αντιτείνει η ΓΣΕΕ, προσθέτοντας: «Το ΣΕΠΕ, αντί να είναι η ισχυρότερη επιτελική δομή του υπουργείου, με πρόχειρες νομικές κατασκευές και χωρίς προηγούμενη διαβούλευση με την εκπροσώπηση εργαζομένων και εργοδοτών, οδηγείται σε “αχαρτογράφητα” νερά, σε μια περίοδο μετά την πανδημία κρίσιμη για την αγορά εργασίας. Αν η “ατομική σύμβαση” θεωρείται ιδεολογική αρχή του φιλελευθερισμού, η μετατροπή του ΣΕΠΕ σε συνήγορο της αγοράς εργασίας αποτελεί ιδεολογική ακροβασία άκρως επικίνδυνη για τους εργαζομένους».
Αντίο στην κυριακάτικη αργία
Μπορεί το γενικό καθεστώς αργίας της Κυριακής να παραμένει αλλά με πολλές εξαιρέσεις. Στις υφιστάμενες γνωστές εξαιρέσεις που ισχύουν εδώ και δεκαετίες σε κλάδους όπως η εστίαση, τα καταστήματα σε τουριστικές περιοχές κ.α., προστίθενται οι εξής κλάδοι:
- υπηρεσίες ταχυδρομικών υπηρεσιών (courier),
- δραστηριότητες παραγωγής υγειονομικών ειδών ή νοσηλευτικών υλικών,
- παραγωγή, αποθήκευση, μεταφορά και διανομή φαρμάκων και παραϊατρικού υλικού,
- επιχειρήσεις εφοδιαστικής αλυσίδας («logistics»), ιδίως παραλαβής, αποθήκευσης, συλλογής και διανομής εμπορευμάτων, όπως και επισκευής και συντήρησης περονοφόρων και ανυψωτικών μηχανημάτων,
- κέντρα κοινών υπηρεσιών («shared services centers») ομίλων επιχειρήσεων, ιδίως στους τομείς της λογιστικής, του ανθρώπινου δυναμικού, της μισθοδοσίας, των Η/Υ (ΙΤ), της κανονιστικής συμμόρφωσης, των προμηθειών και άλλων,
- επιχειρήσεις ψηφιοποίησης έγχαρτου αρχείου,
- επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών τηλεφωνικού κέντρου εξυπηρέτησης και τεχνικής υποστήριξης πελατών,
- επιχειρήσεις παραγωγής έτοιμου σκυροδέματος και λατομείων, εξόρυξης ορυκτών και μεταλλευτικών δραστηριοτήτων,
- κέντρα δεδομένων («data centers») και εν γένει μηχανογραφικά κέντρα ομίλων επιχειρήσεων.
- Επίσης, ύστερα από άδεια της Επιθεώρησης Εργασίας επιτρέπεται η εργασία την Κυριακή στις εξής περιπτώσεις:
- διενέργειας εξετάσεων για την απόκτηση πτυχίων και διπλωμάτων εν γένει,
- νομίμων εξωσχολικών δράσεων ιδιωτικών σχολείων, όπως ημερίδες, διημερίδες, σεμινάρια, συνέδρια, ρητορικοί και άλλοι διαγωνισμοί, αγώνες, προπονήσεις, πολιτιστικές εκδηλώσεις, ανθρωπιστικές, φιλανθρωπικές και περιβαλλοντικές δράσεις, συμπεριλαμβανομένων των φυλάκων, οδηγών και συνοδών λεωφορείων, καθαριστριών, προσωπικού μηχανογράφησης και γραμματείας και κάθε άλλου εργαζομένου αναγκαίου για τη διενέργεια και ομαλή διεξαγωγή αυτών,
- συντήρησης κτιρίων δημόσιων ή ιδιωτικών σχολείων, η οποία δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί τις ημέρες παρουσίας εκπαιδευτικών και μαθητών,
- προσαρμογής και αναβάθμισης πληροφοριακών συστημάτων.
Θετικές ρυθμίσεις για άδεια πατρότητας, τηλεργασία και πλατφόρμες
Κύρωση της σύμβασης 187 του ILO για το πλαίσιο προώθησης της ασφάλειας και υγείας στην εργασία.
Κύρωση της σύμβασης 190 του ILO για την εξάλειψη της βίας και της παρενόχλησης στον χώρο της εργασίας.
ΑΔΕΙΑ ΠΑΤΡΟΤΗΤΑΣ: Κάθε εργαζόμενος πατέρας δικαιούται άδεια πατρότητας 14 εργάσιμων ημερών, η οποία πρέπει να λαμβάνεται κατά τη γέννηση του τέκνου. Η άδεια αυτή δύναται είτε α) να χορηγείται δύο ημέρες πριν από την αναμενόμενη ημερομηνία τοκετού και οι υπόλοιπες δώδεκα πρέπει να χορηγούνται, συνολικά ή τμηματικά, άμεσα λόγω της γέννησης του τέκνου, εντός 30 ημερών από την ημερομηνία γέννησης είτε β) να χορηγείται μετά την ημερομηνία γέννησης. Χορηγείται υποχρεωτικά από τον εργοδότη και δεν εξαρτάται από προηγούμενη απασχόληση ή προϋπηρεσία ή από τη συζυγική ή οικογενειακή κατάσταση του εργαζομένου. Σε περίπτωση υιοθεσίας ή αναδοχής τέκνου, ηλικίας έως 8 ετών, η άδεια πατρότητας χορηγείται από την τοποθέτηση του παιδιού στην οικογένεια.
ΑΔΕΙΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗ: Κάθε εργαζόμενος που έχει συμπληρώσει έξι μήνες συνεχόμενης ή με διαδοχικές συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου δικαιούται άδεια για τη φροντίδα προσώπου, όπως ορίζεται στο άρθρο 26, διάρκειας έως πέντε εργάσιμων ημερών για κάθε ημερολογιακό έτος, με αποδοχές, εφόσον το πρόσωπο αυτό έχει ανάγκη σημαντική φροντίδα ή υποστήριξη για σοβαρό ιατρικό λόγο, η οποία βεβαιώνεται με ιατρική γνωμάτευση.
- Κάθε εργαζόμενος γονέας παιδιών ηλικίας έως 12 ετών ή φροντιστής δικαιούται να ζητά ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας για λόγους φροντίδας, όπως ιδίως τηλεργασία, ευέλικτο ωράριο εργασίας ή μερική απασχόληση.
- Για το δικαίωμα χορήγησης ευέλικτης ρύθμισης εργασίας, ο εργαζόμενος γονέας πρέπει να έχει συμπληρώσει έξι μήνες συνεχόμενης ή με διαδοχικές συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου, εκτός αν ορίζεται ευνοϊκότερα από ειδική διάταξη νόμων, διαταγμάτων, κανονισμών, Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας, Διαιτητικών Αποφάσεων ή συμφωνιών εργοδοτών και εργαζομένων.
- Το βάρος της απόδειξης στο δικαστήριο για καταχρηστική απόλυση έχει ο εργοδότης εάν ο απολυθείς εργαζόμενος αποδείξει ενώπιον δικαστηρίου πραγματικά περιστατικά ικανά να στηρίξουν την πεποίθηση ότι η απόλυση είναι άκυρη.
- Καταργείται κάθε διάκριση μεταξύ υπαλλήλων και εργατοτεχνιτών αναφορικά με την προθεσμία προμήνυσης και καταγγελία των συμβάσεων εξαρτημένης εργασίας.
- Ευνοϊκές ρυθμίσεις για τηλεργασία (δικαίωμα αποσύνδεσης) και πλατφόρμες.
- Ψηφιακή κάρτα εργασίας.
Περισσότερες και φτηνότερες οι υπερωρίες
To κείμενο με το σχέδιο νόμου για την «προστασία της εργασίας» είναι 130 σελίδες, χωρίς να περιλαμβάνεται σε αυτές η εισηγητική έκθεση. Μια ασφαλής εκτίμηση και αποτύπωση της σημασίας των διατάξεων απαιτεί μελέτη σε βάθος. Πολύ περισσότερο που στην πραγματικότητα το σχέδιο περιλαμβάνει 125 άρθρα, εκ των οποίων πολλά θα μπορούσαν να είναι ξεχωριστά νομοσχέδια (όπως για την τηλεργασία, το ΣΕΠΕ, τις κυρώσεις διεθνών συμβάσεων). Από μια πρώτη ανάγνωση σταχυολογούμε ορισμένα βασικά σημεία.
Υπερωρίες
Αυξάνονται οι επιτρεπόμενες υπερωρίες στις 150 ώρες τον χρόνο και εξισώνονται μεταξύ βιομηχανίας και λοιπών κλάδων. Σήμερα είναι 96 στη βιομηχανία και 120 στους λοιπούς κλάδους Για τις υπερωρίες που δεν τηρούνται οι προβλεπόμενες διαδικασίες έγκρισης, η αμοιβή προσαυξάνεται κατά 120% αντί 80%. Μισθωτοί απασχολούμενοι υπερωριακώς δικαιούνται για κάθε ώρα νόμιμης υπερωρίας, και έως 3 ώρες ημερησίως και μέχρι τη συμπλήρωση 150 ωρών ετησίως, αμοιβή ίση με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 40%.
Το άρθρο 58 του σχεδίου νόμου για τη διευθέτηση του χρόνου εργασίας
«Εάν δεν υπάρχει συνδικαλιστική οργάνωση ή δεν επιτευχθεί συμφωνία μεταξύ της συνδικαλιστικής οργάνωσης και του εργοδότη, μπορεί, κατόπιν αιτήματος του εργαζομένου, να εφαρμοσθεί το σύστημα διευθέτησης του χρόνου εργασίας, μετά από έγγραφη συμφωνία. Σε κάθε περίπτωση, απαγορεύεται η καταγγελία της σύμβασης εργασίας για τον λόγο ότι ο εργαζόμενος αρνήθηκε πρόταση του εργοδότη για συμφωνία διευθέτησης».
Στο τέλος του άρθρου 41 του ν. 1892/1990 προστίθεται η παρ. 12 ως εξής:
«12. Στην περίπτωση που λυθεί η σύμβαση εργασίας πριν από τη λήψη, εν όλω ή εν μέρει, του χρονικού αντισταθμίσματος που προβλέπεται κατά την περίοδο της μειωμένης απασχόλησης της παρ. 1, ο εργαζόμενος λαμβάνει, κατά τη λύση, αποζημίωση για τις υπερβάλλουσες ώρες που έχει απασχοληθεί σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 4 του ν. 2874/2000 (Α 286)».
Πιο περίπλοκες και φτηνές οι αποζημιώσεις
Οι νέες διατάξεις περί πρόσθετων αποζημιώσεων ύστερα από δικαστικές αποφάσεις θέτουν πλαφόν στο ποσό που μπορεί να επιδικάσει το δικαστήριο υπέρ του απολυθέντος ανεξάρτητα από τον χρόνο υπερημερίας του εργοδότη. Ακόμη κι αν μεσολαβήσουν χρόνια, η νέα νομοθεσία προστατεύει τους εργοδότες από πρόσθετα κόστη και δίνει μεγαλύτερες προθεσμίες στους εργοδότες να διορθώσουν τυπικές παραλείψεις στις καταγγελίες σύμβασης που μέχρι σήμερα ισχυροποιούσαν τη θέση του εργαζομένου για να κηρυχτεί μια απόλυση παράνομη (άρθρο 65 προστασία από τις απολύσεις).
Επίσης δυσχεραίνει την επαναπρόσληψη απολυθέντος ύστερα από δικαστική απόφαση εξαρτώντας την επιστροφή στην εργασία και από την οικονομική κατάσταση της επιχείρησης.
Χαρακτηριστική είναι η αντίφαση που διαπνέει το σχέδιο νόμου ως προς την απαγόρευση της απόλυσης στην περίπτωση που ο εργαζόμενος αρνηθεί τη διευθέτηση της εργασίας για 10ωρο ή 4ήμερο με ατομική σύμβαση. Μα τι χρειάζεται η διάταξη περί απαγόρευσης απόλυσης αφού, όπως αναφέρεται πάλι στο σχέδιο νόμου, η διευθέτηση με ατομική σύμβαση μπορεί να γίνει μόνο εάν το προτείνει ο εργαζόμενος; Εκτός κι αν εννοεί ότι εάν προτείνει ο εργαζόμενος και αρνηθεί ο εργοδότης… απαγορεύεται η απόλυση του εργοδότη!
● Αλλες διατάξεις: Με την προειδοποίηση απόλυσης ο εργοδότης μπορεί να απαλλάξει τον εργαζόμενο από την υποχρέωση παροχής της εργασίας του. Σε αυτή την περίπτωση ο εργαζόμενος έχει δικαίωμα να αναλάβει αλλού εργασία χωρίς να επηρεάζεται το ύψος της καταβλητέας αποζημίωσης.