Μήπως βρισκόμαστε στον αιώνα των πολέμων για το νερό; Αυτή είναι η θεματική του ειδικού σεμιναρίου που διοργανώνει τον Νοέμβριο το Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων του Παντείου Πανεπιστημίου, το οποίο παραχωρεί ο πρέσβης ε.τ. του Ισραήλ, Ραμ Αβιράμ.
Ο πρώην πρέσβης σε συνέντευξή του στο Capital.gr σημειώνει ότι βρισκόμαστε σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι σχετικά με τις υδάτινες πηγές, ενώ αποτελεί καθήκον των πολιτικών ταγών το πώς θα διαμορφωθεί η πολιτική για τη διαχείριση των διασυνοριακών υδάτινων πόρων. Ο ίδιος αναφέρει ότι η Ελλάδα θα πρέπει να υιοθετήσει μία περισσότερο αποτελεσματική στρατηγική σχετικά με την διαχείριση των υδάτινων πόρων.
Συνέντευξη στον Δημήτρη Δελεβέγκο
Έχει διατυπωθεί ότι η έλλειψη νερού θα μπορούσε να αποτελέσει για την Μέση Ανατολή μεγαλύτερο πρόβλημα συγκριτικά με τον πόλεμο. Ποια είναι η άποψή σας;
Κατά τις τελευταίες τρεις δεκαετίες η σοβαρή έλλειψη νερού πλήττει την Μέση Ανατολή. Πρόκειται για απόρροια της ταχείας πληθυσμιακής αύξησης και της κλιματικής αλλαγής. Ως εκ τούτου, οι διασυνοριακοί υδάτινοι πόροι (που μοιράζονται τουλάχιστον δύο χώρες) έχουν καταστεί πολύ περισσότερο σημαντικοί, με τα έθνη να εξαρτώνται περισσότερο το ένα από το άλλο για την επιβίωσή τους. Αυτό έχει τεράστια επιρροή σε όλη την σφαίρα της ζωής. Για παράδειγμα, κάποιος θα μπορούσε να εντοπίσει τις ρίζες του Εμφυλίου πολέμου στη Συρία στην έλλειψη νερού. Ως το απότοκο, δηλαδή, της μείωσης της ποσότητας νερού που προέρχεται από την Τουρκία και της μακράς περιόδου υπερβολικής ξηρασίας.
Το σεμινάριό μας θα πραγματευτεί ζητήματα που άπτονται της εξουσίας και της δυναμικής μεταξύ των εθνών στην Μέση Ανατολή και σε άλλα γεωγραφικά σημεία, ανά τον κόσμο, όπως η θάλασσα της Αράλης, ο ποταμός Μεκόγνκ και ο Νείλος ποταμός, με στόχο να κατανοήσουμε εάν και κατά πόσο ο πόλεμος για το νερό θα μπορούσε να αποφευχθεί.
Ο 21ος αιώνας είναι ο αιώνας των πολεμικών συρράξεων για το νερό;
Ζούμε σε μία δραματική εποχή, σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι όσον αφορά τις υδάτινες πηγές. Βρίσκεται στα χέρια των ηγετών το πώς θα διαμορφωθεί η πολιτική για τους διεθνείς υδάτινους πόρους: προς μία πάλη σε μικρότερη ποσότητα ή προς την ενδυνάμωση της συνεργασίας προκειμένου να διαχειριστούμε τους πόρους μας περισσότερο αποτελεσματικά, αυξάνοντας τα κοινά οφέλη. Η δυναμική προς αυτή την κατεύθυνση ή κάποια άλλη εμπεριέχει παράγοντες που προέρχονται από όλα τα πεδία- για παράδειγμα, την εγχώρια πολιτική, το διεθνές παιχνίδι εξουσίας, την επιστήμη και την τεχνολογία, την υδρολογία, τη δημογραφία- που καθιστούν τον κόσμο περισσότερο σύνθετο. Στο σεμινάριό μας θα εντρυφήσουμε σε αυτόν τον σύνθετο κόσμο, θα αντλήσουμε μαθήματα από την πρακτική εμπειρία και θα μελετήσουμε τη στρατηγική που υιοθετούν τα έθνη για να επιτύχουν τον εθνικό στόχο της παροχής νερού στον κόσμο.
Ποιος θεωρείται ότι είναι ο βέλτιστος τρόπος διαχείρισης των υδάτινων πόρων ώστε οι συγκρούσεις για το νερό να ελαχιστοποιηθούν;
Κατά τα τελευταία 50 χρόνια, ο κόσμος της Υδροδιπλωματίας έχει διερευνήσει τρόπους για την αναζήτηση της συνεργασίας και της διαμόρφωσης
στρατηγικών για την αντιμετώπιση των προκλήσεων. Οι διεθνείς οργανισμοί κινητοποιούνται προκειμένου να παράσχουν αρωγή στα κράτη που την έχουν ανάγκη. Τα Ηνωμένη Έθνη έχουν καταρτίσει μία σύμβαση για τη χρήση των διασυνοριακών υδάτων, η οποία λειτουργεί ως νομικό πλαίσιο, το οποίο, όμως, δεν χρησιμοποιείται ιδιαίτερα.
Η Παγκόσμια Τράπεζα έχει διαμορφώσει μια ομάδα δράσεων που βασίζονται στην παροχή οικονομικών κινήτρων με στόχο την αύξηση της συνεργασίας. Ωστόσο, αυτή η στρατηγική θα πρέπει να υπερνικά τον εθνικισμό, τα θρησκευτικά πιστεύω και κάθε άλλη αντίστοιχης υφής παράμετρο που διέπει τις σχέσεις μεταξύ παρόχθιων κρατών και καθιστούν την πολιτική για τους υδάτινους πόρους ως χαμηλής προτεραιότητας. Στο πλαίσιο λοιπόν, του σεμιναρίου μας, θα μελετήσουμε τις επιλογές αυτές και πολλές άλλες και θα τις εφαρμόσουμε οι ίδιοι σε ένα παιχνίδι προσομείωσης στο οποίο οι συμμετέχοντες στο σεμινάριο θα διαπραγματεύονται σχετικά με τα προβλήματα που σχετίζονται με τους υδάτινους πόρους.
Πώς θα μπορούσε η Ελλάδα, όπου η κακοδιαχείριση των υδάτινων πόρων κυριαρχεί, να διαχειριστεί περισσότερο αποτελεσματικά τους υδάτινους πόρους της;
Η Ελλάδα έχει αποκτήσει σημαντική εμπειρία σε πολλά πεδία στον τομέα διαχείρισης υδάτινων πόρων. Ωστόσο, πιστεύω ότι αυτό αποτελεί αναγκαιότητα και αποτελεί παράγοντα ώθησης. Εκτιμώ ότι έχει έρθει η ώρα να αντιμετωπίσει η Ελλάδα τα προβλήματα αυτά με έναν ολοκληρωμένο τρόπο. Και να αυξήσει την αποτελεσματικότητα σε δημοτικό επίπεδο, να μειώσει τις διαρροές νερού, να σχεδιάσει και να εφαρμόσει ένα σχέδιο διαχείρισης για τις αγροτικές περιοχές, όπως η Θεσσαλία που υποφέρει από την υπερεκμετάλλευση των υπόγειων υδάτων.
Υπό το πρίσμα αυτό, θα πρέπει να δημιουργήσει το κατάλληλο νομοθετικό πλαίσιο, να εκσυγχρονίσει τις μεθόδους της αγροτικής παραγωγής και της προμήθειας των απομακρυσμένων νησιών με νερό. Η Ελλάδα χρειάζεται να διαχειριστεί τις διεθνείς υδάτινες πηγές της, τις οποίες μοιράζεται με την Τουρκία, τη Βουλγαρία, την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (ΠΓΔΜ) και την Αλβανία. Αυτά τα ζητήματα δεν είναι εύκολο να αντιμετωπιστούν λόγω των, εν συνόλω, σχέσεων μεταξύ των παρόχθιων κρατών. Ωστόσο, οι υδάτινοι πόροι μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ανοικοδόμηση της εμπιστοσύνης και της κατανόησης μεταξύ των συγκεκριμένων χωρών. Το knowhow υπάρχει και αποτελεί καθήκον της πολιτικής ηγεσίας να χαράξει το δρόμο προς την κατεύθυνση αυτή.
Ο πρέσβης ε.τ. του Ισραήλ στην Ελλάδα Ραμ Αβιράμ διαθέτει εμπειρία 25 ετών διμερούς και πολυμερούς, διπλωματίας. Έχει θητεύσει σε υψηλόβαθμες θέσεις στο υπουργείο Εξωτερικών του Ισραήλ και έχει αποτελέσει chief of Staff του Shimon Peres. Η επαγγελματική πορεία του στο υπουργείο Εξωτερικών συνδέθηκε με την ειρηνευτική διαδικασία ως ο Ισραηλινός διευθυντής για τις πολυμερείς συζητήσεις για την αποκατάσταση της ειρήνης. Είναι λέκτορας του Πανεπιστημίου Haifa και του ακαδημαϊκού κέντρου Tel-Chai.
Το ειδικό σεμινάριο του ΙΔΙΣ του Παντείου Πανεπιστημίου ολοκληρώνεται σε τέσσερις συναντήσεις (στις 11 Νοεμβρίου, στις 18 Νοεμβρίου, στις 25 Νοέμβρίου και στις 2 Δεκεμβρίου) και έχει ως αντικείμενο “τις ρίζες και το μέλλον των συγκρούσεων κρατών για το κοινόχρηστο νερό”. Oι θεματικές ενότητες του συνεδρίου περιλαμβάνουν την αντίληψη για την πηγή του προβλήματος στη θεωρία και την πράξη, την διπλωματία των υδάτων, τον ρόλο του νερού στις συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή και την περίπτωση της Ινδοποταμίας.