ΡΕΠΟΡΤΑΖ ThePressProject
Νερό και ρεύμα στο νέο υπερταμείο ιδιωτικοποιήσεων προβλέπει το προσχέδιο του νομοσχεδίου με τα προαπαιτούμενα που θα κατατεθεί στη Βουλή. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ, προχωράει σε κάτι που δεν τόλμησαν οι προηγούμενες, εξαιτίας των μεγάλων κοινωνικών αντιδράσεων: Την ιδιωτικοποίηση μέρους της ΕΥΔΑΠ, της ΕΥΑΘ και της ΔΕΗ, αλλά και την παραχώρηση ολόκληρου του μεριδίου που κατέχει το Δημόσιο στο νέο, «υπερ-ΤΑIΠΕΔ»
του Θάνου Καμήλαλη
Η μεταφορά των παραπάνω Δημοσίων Επιχειρήσεων και Οργανισμών στο νέο «υπερ-ΤΑΙΠΕΔ» βρίσκεται, μαζί με 3 ακόμα ΔΕΚΟ, στο προσχέδιο του πολυνομοσχεδίου που θα κατατεθεί αύριο, Παρασκευή 23 Σεπτεμβρίου στη Βουλή, ενώ πηγές από τις εταιρείες ύδρευσης Αθήνας και Θεσσαλονίκης τονίζουν στο TPP ότι ήδη ετοιμάζονται κινητοποιήσεις διαμαρτυρίας τις επόμενες μέρες.
Η (μερική τουλάχιστον) πώληση του νερού και του ρεύματος της χώρας αποτελεί μνημονιακή υποχρέωση εδώ και χρόνια, ωστόσο καμία κυβέρνηση μέχρι σήμερα δεν τόλμησε να προχωρήσει σε αυτά τα μέτρα, εξαιτίας των μεγάλων κοινωνικών αντιδράσεων. Απόγειο αυτής της αντίθεσης ήταν το δημοψήφισμα της Θεσσαλονίκης για την ΕΥΑΘ τον Μάιο του 2014, όταν 213.508 πολίτες (το 98% όσων συμμετείχαν) ψήφισαν κατά της πώλησης του νερού
Τι αλλάζει
Όμως η κυβέρνηση δεν προχωρά απλά στην εκπλήρωση των μνημονιακών της υποχρεώσεων όπως τις ξέραμε μέχρι σήμερα, αλλά κάνει ένα βήμα παραπέρα στην ιδιωτικοποίηση του νερού και του ρεύματος. Το προσχέδιο του πολυνομοσχεδίου προβλέπει ότι στο υπερταμείο μεταφέρεται το σύνολο των μετοχών της ΕΥΑΘ, της ΕΥΔΑΠ και της ΔΕΗ που κατέχει το ελληνικό Δημόσιο. Μολονότι δηλαδή το 3ο μνημόνιο προβλέπει την πώληση «μόνο» του 11% της ΕΥΔΑΠ, του 23% της ΕΥΑΘ και του 17% της ΔΕΗ, η νέα Εταιρεία Δημόσιων Συμμετοχών (ΕΔΗΣ) -που ανήκει στο Υπερταμεμείο- θα κατέχει το πλειοψηφικό πακέτο. Με τα νέα δεδομένα και πάντα σύμφωνα με το προσχέδιο, η κυβέρνηση μεταφέρει στο υπερταμείο:
- Το 34% της ΕΥΔΑΠ. Το ΤΑΙΠΕΔ κατέχει ήδη το 27% ενώ το υπόλοιπο ποσοστό βρίσκεται σε νομικά και φυσικά πρόσωπα
- Το 74% της ΕΥΑΘ. Το ΤΑΙΠΕΔ ελέγχει το 20%, το 5% ανήκει στη Suez και το 1% στην HMG
- Το 34% της ΔΕΗ που κατέχει το Δημόσιο (ουσιαστικά το 51%, αφού και ένα 17% ελέγχεται από το ΤΑΙΠΕΔ)
Η κίνηση αυτή προκαλεί ανησυχία: Πρώτον γιατί υπάρχει πλέον το ενδεχόμενο να υπάρξει μελλοντική πώληση μεγαλύτερου ποσοστού (Δείτε επίσης: «Κρυφό σχέδιο πώλησης του ΑΔΜΗΕ στο νέο Μνημόνιο»). Δεύτερον γιατί δεν γνωρίζουμε ποιος θα αναλάβει το μάνατζμεντ των εταιριεών μετά την πώληση μέρους τους σε ιδιώτες και τρίτον γιατί θα δυσκολέψει ο δημόσιος έλεγχος, τώρα που οι Οργανισμοί αυτοί περνάνε σε μια εταιρεία που δεν ανήκει στο Δημόσιο. Τελευταίο και ίσως σημαντικότερο: Είναι η κίνηση αυτή σύμφωνη με την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας;
Η απόφαση του ΣτΕ
Το 2014 το ΣτΕ περίμενε να κλείσουν οι κάλπες το βράδυ των δημοτικών εκλογών πριν ανακοινώσει την ακύρωση της ιδιωτικοποίησης της ΕΥΔΑΠ. Η καθυστέρηση της ανακοίνωσης προκειμένου να «καθαρογραφεί» προκάλεσε αντιδράσεις για το ρόλο που ήθελε (ή δεν ήθελε) να παίξει το ΣτΕ.
Τον Μάιο του 2014 το Συμβούλιο της Επικρατείας δικαίωσε κατοίκους της Αθήνας που είχαν προσφύγει σε αυτό και ακύρωσε την ιδιωτικοποίηση του 51% της ΕΥΔΑΠ (κατ’ επέκταση και της ΕΥΑΘ., υποχρεώνοντας το ΤΑΙΠΕΔ να επιστρέψει μερος των μετοχών που κατείχε στο ελληνικό Δημόσιο. «Η κατ’ ουσίαν μετατροπή της δημόσιας επιχειρήσεως σε ιδιωτική, που λειτουργεί με γνώμονα το κέρδος, καθιστά αβέβαιη τη συνέχεια της εκ μέρους της παροχής προσιτών υπηρεσιών κοινής ωφέλειας και δη υψηλής ποιότητας, η οποία δεν εξασφαλίζεται πλήρως με την κρατική εποπτεία».
Σημαντικό επίσης είναι ότι το ΣτΕ αναφέρθηκε ανάγκη δημόσιου έλεγχου του κράτους, τονίζοντας ότι ο χαρακτήρας της δημόσιας επιχείρησης «αναιρείται στην περίπτωση της αποξενώσεως του Ελληνικού Δημοσίου από τον έλεγχο της ΑΕ διά του μετοχικού κεφαλαίου, ήτοι της αποξενώσεώς του από εκείνο το ποσοστό των μετοχών που εξασφαλίζει τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα».
Υπενθυμίζουμε ότι το νέο υπερταμείο, η «Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας ΑΕ» βάσει του ιδρυτικού του νόμου «δεν ανήκει στον δημόσιο ή ευρύτερο δημόσιο τομέα». Το υπερταμείο, δηλαδή, θα διοικείται από ένα 5μελές Εποπτικό Συμβούλιο, στο οποίο οι δανειστές θα ορίσουν δύο άτομα (ένας εκ των οποίων ο ένας θα είναι ο πρόεδρος) και θεωρητικά η ελληνική κυβέρνηση τρία, αλλά και αυτά θα πρέπει να έχουν την έγκριση της. Πρακτικά οι δανειστές έχουν ήδη εκφράσει σημαντικές ενστάσεις στις επιλογές της κυβέρνησης και έχουν τη δυνατότητα βέτο. Σημειώστε επίσης ότι όσοι εμπλέκονται στο υπερταμείο απολαμβάνουν πλήρους νομικής ασυλίας και ότι στα πλαίσια του τρίτου Μνημονίου η κυβέρνηση έχει δεσμευθεί σε έσοδα 50 δισ. ευρώ από τις ιδιωτικοποιήσεις.
Όταν ο ΣΥΡΙΖΑ ζητούσε συνταγματική νομιμότητα (ενώ ήταν στην κυβέρνηση)
Αλλά ας μην τα γράφουμε μόνοι μας. Οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ τα λένε καλύτερα. Στις 5 Μαΐου του 2015, κατά την πρώτη θητεία της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ 31 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ κάνουν ερώτηση προς τους υπουργούς Οικονομικών, Οικονομίας, Υποδομών, Ναυτιλίας και Τουρισμού με θέμα «πότε θα αποκατασταθεί η συνταγματική νομιμότητα για ΕΥΔΑΠ – ΕΥΑΘ».
Οι βουλευτές υποστήριζαν τότε ότι «η κατοχή παρά του Ελληνικού Δημοσίου μειοψηφικού μόνο πακέτου μετοχών στην ΕΥΔΑΠ Α.Ε. και καμιάς μετοχής στην ΕΥΑΘ Α.Ε. συνιστά επί της ουσίας ιδιωτικοποίηση των δύο εταιριών, πράγμα το οποίο, όπως εκτίθεται στο σκεπτικό της παραπάνω ΣτΕ 1906/2014, είναι συνταγματικά ανεπίτρεπτο, ως αντίθετο στα οριζόμενα στα αρ. 5 παρ. 5 και 21 παρ. 3 του Συντάγματος. Το γεγονός ότι μοναδικός μέτοχος της ΤΑΙΠΕΔ Α.Ε. είναι το Ελληνικό Δημόσιο δεν αίρει, προφανώς, την αντισυνταγματικότητα αυτή, αφού καμία σημασία δεν έχει το συγκεκριμένο για το ΣτΕ».
Ανάμεσα στους ερωτώντες βουλευτές βρίσκουμε τα ονόματα πολλών που συμμετέχουν ακόμα στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ και θα κληθούν να υπερψηφίσουν το πολυνομοσχέδιο, όπως η Ε.Αυλωνίτου, ο Γ.Μπαλαούρας, ο βουλευτής Θεσσαλονίκης Α.Τριανταφυλλίδης, ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του κόμματος σήμερα, Σ.Φάμελλος κ.α.
Το χρονικό του ξεπουλήματος
Στο τρίτο μνημόνιο η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ ανέλαβε να συνεχίσει και να υλοποιήσει τις δεσμεύσεις των προηγούμενων. Επειδή το θέμα όμως επρόκειτο να προκαλέσει πολλές αντιδράσεις και ανάμεσα στους βουλευτές, η κυβέρνηση έχει χρησιμοποιήσει μέχρι σήμερα διάφορα τεχνάσματα για να αποφύγει την συζήτηση στη Βουλή. Το πρώτο ήταν όταν η πλήρης λίστα ιδιωτικοποιήσεων δεν έφτασε ποτέ στο ελληνικό Κοινοβούλιο όταν ψηφιζόταν το τρίτο Μνημόνιο τον Αύγουστο του 2015. Έπρεπε το τρίτο πακέτο «βοήθειας» στην Ελλάδα να εγκριθεί από την ολλανδική Βουλή, για να μάθουμε μετά από αποκάλυψη του TPP το νέο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων που υπέγραψε η ελληνική κυβέρνηση.
O υπουργός Οικονομικών, Ευκλείδης Τσακαλώτος, τόνιζε τότε ότι η μεταφορά του δεύτερου πακέτου ΔΕΚΟ δεν ήταν δεδομένη
Τον Μάιο του 2016 έρχεται στη Βουλή το πολυνομοσχέδιο με τα προαπαιτούμενα για το «κλείσιμο» της πρώτης αξιολόγησης (αυτής για την οποία θα ψηφιστούν τα «τελευταία» προαπαιτούμενα την ερχόμενη Τρίτη). Το πολυνομοσχέδιο έκανε λόγο για μια σειρά Δημοσίων Επιχειρήσεων και Οργανισμών που θα ενταχθούν στο υπερταμείο, ωστόσο το σχετικό παράρτημα με το ποιες είναι ακριβώς αυτές… έλειπε. Μετά τις έντονες αντιδράσεις τις αντιπολίτευσης (που βέβαια δεν αντέδρασε καθόλου όταν υπερψήφιζε το τρίτο μνημόνιο) η κυβέρνηση αναγκάστηκε να δώσει στη δημοσιότητα τα σχετικά παραρτήματα που προέβλεπαν ότι:
- Μια πρώτη ομάδα ΔΕΚΟ (ΟΑΣΑ, ΟΣΥ, ΣΤΑΣΥ, ΟΣΕ, ΟΑΚΑ, ΕΛΤΑ) να μεταφερθούν άμεσα στο υπερταμείο
- Μια δεύτερη ομάδα (ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ, Κτιριακές Υποδομές, ΕΛΒΟ, Αττικό Μετρό, ΔΕΗ)να μεταφερθούν «σε επόμενο στάδιο».
Μολονότι τα άρθρα του πολυνομοσχεδίου ήταν ξεκάθαρα ως προς τη μεταφορά των ΔΕΚΟ στο υπερταμείο, μιλώντας στη Βουλή ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος τόνιζε τότε ότι η μεταφορά του δεύτερου πακέτου ΔΕΚΟ δεν ήταν δεδομένη, αλλά το θέμα βρισκόταν σε διαπραγμάτευση με τους δανειστές. Τελικά μάλλον, χάσαμε (και) εκεί
ΚΙ ενώ η κυβέρνηση απέφευγε να φέρει για συζήτηση στη Βουλή την μεταφορά νερού και ρεύματος στο υπερταμείο, λίγες μέρες μετά την υπερψήφιση του πολυνομοσχεδίου, το Κυβερνητικό Συμβούλιο Οικονομικής Πολιτικής (ΚΥΣΟΙΠ) ενέκρινε το χρονοδιάγραμμα του ΤΑΙΠΕΔ για 19 αποκρατικοποιήσεις περιουσιακών στοιχείων του Δημοσίου. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται οι πωλήσεις του 11% της ΕΥΔΑΠ και του 23% της ΕΥΑΘ.
Συγκεκριμένα προβλέπεται:
- ΕΥΔΑΠ: Η αξιοποίηση προβλέπει την πώληση του 11% των μετοχών, με το ΤΑΙΠΕΔ να κατέχει το 27% των μετοχών. Τα επόμενα βήματα έχουν ως εξής: Το Δημόσιο και το ΤΑΙΠΕΔ να ζητήσουν την επιστροφή κεφαλαίου στους μετόχους, όπως προβλέπεται από το εταιρικό δίκαιο. Το ΤΑΙΠΕΔ να επιλέξει συμβούλους μέχρι το τρίτο τρίμηνο του 2016, καθώς και να εκπονήσει επιχειρηματικό σχέδιο
- ΕΥΑΘ: Έως το τρίτο τρίμηνο το ΤΑΙΠΕΔ θα επιλέξει συμβούλους. Τα επόμενα βήματα περιλαμβάνουν: Αξιολόγηση εναλλακτικών επιλογών για την πώληση του 23% των μετοχών. Βελτίωση του ρυθμιστικού πλαισίου και έγκριση αναθεωρημένης σύμβασης παραχώρησης από την εταιρεία και το ελληνικό Δημόσιο.
Λίγες μέρες μετά, στις 3 Ιουνίου 2016, ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας και ο Γάλλος ομόλογός του, Μανουέλ Βαλς υπογράφουν τον οδικό χάρτη στρατηγικής σχέσης Ελλάδας – Γαλλίας, ο οποίος μεταξύ άλλων προβλέπει «την ενθάρρυνση των επιχειρήσεων να ανταποκριθούν στις προσκλήσεις ενδιαφέροντος των ελληνικών αρχών στο πλαίσιο των αποκρατικοποιήσεων που έχουν δρομολογηθεί, ιδίως του νέου αεροδρομίου Κρήτης, της διαχείρισης των υδάτων σε Θεσσαλονίκη και Αθήνα, για τις οποίες εξετάζεται νέο σχήμα, καθώς και οι σιδηρόδρομοι (ΤΡΑΙΝΟΣΕ, ΕΕΣΣΤΥ)».
Το ενδιαφέρον γαλλικών εταιρειών για το νερό της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης δεν είναι καινούριο, για παράδειγμα η Suez κατέχει ήδη το 5% των μετοχών της ΕΥΑΘ και από το 2013 προσπαθεί να αποκτήσει το πλειοψηφικό πακέτο της εταιρείας.
Οι εξελίξεις αυτές έφεραν και μια μικρή αλλά όχι ανεπαίσθητη αλλαγή στις δεσμεύσεις του Αλέξη Τσίπρα στην πρόσφατη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε σε δημοσιογράφους στη Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης. Από το σκέτο «το νερό είναι δημόσιο αγαθό» ο Πρωθυπουργός μετακινήθηκε στη θέση ότι «το νερό είναι δημόσιο αγαθό (…) αλλά λειτουργεί αλλά λειτουργεί μέσα στην αγορά και αναλόγως πρέπει να μεγιστοποιήσουμε τα οφέλη». Πάντως το 2014, λίγο πριν το δημοψήφισμα της Θεσσαλονίκης για το νερό, ο κ.Τσίπρας δήλωνε ότι «το νερό είναι δημόσιο αγαθό, δεν είναι εμπόρευμα»
Τι έλεγε ο ΣΥΡΙΖΑ τον Σεπτέμβριο
«Ο ελληνικός λαός ήξερε τι ψήφιζε» είναι το γνωστό επιχείρημα που χρησιμοποιούν οι υπουργοί και βουλευτές της κυβέρνησης, όταν δέχονται κριτική για την εκπλήρωση των μνημονιακών υποχρεώσεων της χώρας. «Μην λέτε τι υποσχόμασταν τον Ιανουάριο. Μην ξεχνάτε ότι μεσολάβησαν και οι εκλογές του Σεπτεμβρίου», είναι η άλλη εκδοχή της κυβερνητικής ρητορικής.
Στο προεκλογικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ για τις πρόσφατες εκλογές ο Αλέξης Τσίπρας υποσχόταν μόνο 9 ιδιωτικοποιήσεις.
Αυτή η άποψη όμως και όσο η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ συνεχίζει να υλοποιεί (με… θαυμαστή ταχύτητα είναι η αλήθεια) τις δεσμεύσεις που έχει υπογράψει. Ακόμη κι αν δεχτούμε ότι όντως ο ελληνικός λαός γνώριζε τι ς δεσμεύσεις της χώρας που αποδέχτηκε στη Σύνοδο Κορυφής της 12ης Ιουλίου ο Αλέξης Τσίπρας, ο ΣΥΡΙΖΑ προεκλογικά έκανε ό,τι μπορούσε για να παραπλανήσει προεκλογικά τους ψηφοφόρους. Την 1η Σεπτεμβρίου 2016 ο ΣΥΡΙΖΑ εξέδωσε ανακοίνωση, βασισμένη στο προεκλογικό του πρόγραμμα, με τίτλο «Οι διαφορές στις ιδιωτικοποιήσεις σε σχέση με τους προηγούμενους». Στην ανακοίνωση διαβάζουμε ότι «σύμφωνα με το νέο πρόγραμμα το ελληνικό δημόσιο υποχρεούται να προχωρήσει σε εννέα (9) ιδιωτικοποιήσεις εντός της επόμενης τριετίας, στοιχείο που αποτελεί μέρος του αναγκαίου συμβιβασμού της κυβέρνησης για το κλείσιμο της συμφωνίας και την αποτροπή του προηγούμενου σχεδίου για την πώληση 23 περιουσιακών στοιχείων, μεταξύ των οποίων επιχειρήσεις στρατηγικού και ενδιαφέροντος και υψηλής κοινωνικής σημαντικότητας όπως τα ΕΛΠΕ, η ΔΕΠΑ η ΕΥΔΑΠ και η ΕΥΑΘ.». Το ότι εκείνη η ανακοίνωση ήταν εκτός πραγματικότητας το TPP το είχε επισημάνει λίγες μέρες μετά.
Ο ΣΥΡΙΖΑ λοιπόν υποσχέθηκε μόνο 9 ιδιωτικοποιήσεις στα πλαίσια του τρίτου μνημονίου, υποστηρίζοντας ότι απέτρεψε τις υπόλοιπες πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων και κάνοντας ειδική αναφορά μεταξύ άλλων σε ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ, που θα παρέμεναν (υποτίθεται) στα χέρια του Δημοσίου ως «επιχειρήσεις στρατηγικού και ενδιαφέροντος και υψηλής κοινωνικής σημαντικότητας». Η ανακοίνωση μάλιστα του κυβερνώντος κόμματος είχε και πίνακα. Στην αριστερή στήλη βλέπετε το πρόγραμμα που (δήθεν) δεν θα υλοποιούσε ο ΣΥΡΙΖΑ. Στη δεξιά το «νέο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων» που υποσχέθηκε στους ψηφοφόρους τον Σεπτέμβριο
Παρά τις υποσχέσεις για το αντίθετο, τις δικαστικές αποφάσεις και τις κοινωνικές αντιδράσεις, η πώληση μέρους του νερού και του ρεύματος της χώρας προχωράει κανονικά. «Το καραβάνι προχωράει» και στο πέρασμα του, σαρώνει.