Το κείμενο είναι η ομιλία που είχε ετοιμάσει ο Κώστας Λυμπέρης, μέλος του ΣΕΚΕΣ, αντιπρόσωπος του Συλλόγου Επιστημονικού Προσωπικού στο 37ο συνέδριο της ΟΜΕ ΕΥΔΑΠ και που δε πρόλαβε να εκφωνήσει, καθώς με κύρια ευθύνη της ηγεσίας της ΑΚΕ το συνέδριο για τις πρώτες έξι ώρες αναλώθηκε σε διαδικαστικά και ερωτήσεις
Συναδέλφισσες, συνάδελφοι…
Βρισκόμαστε σε συνέδριο μετά από δύο χρόνια και οι εξελίξεις που μεσολάβησαν στο συνδικαλιστικό κίνημα της ΕΥΔΑΠ, αν δεν είναι ιστορικά μοναδικές, είναι εξελίξεις που πολύ σπάνια συμβαίνουν.
Βιώνουμε ένα διεθνές και ευρωπαϊκό περιβάλλον που η ακροδεξιά με διάφορές μορφές και εκφάνσεις κάνει όχι απλά αισθητή αλλά και καθοριστική την παρουσία της στις κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις.
Η ανατολική μεσόγειος φλέγεται, καθώς η σύγκρουση συμφερόντων για τα ενεργειακά αποθέματα υδρογονανθράκων και την εκμετάλλευσή τους κορυφώνεται με ενεργητική και επιθετική συμμετοχή των κρατικών σχηματισμών και από τις δύο πλευρές του Αιγαίου.
Οι κυβερνήσεις της περιοχής αδιαφορούν για τον τεράστιο οικολογικό κίνδυνο στην κλειστή λεκάνη της Μεσογείου και για τις πολεμικές απειλές ενάντια στους λαούς. Και διαγκωνίζονται για την υπεράσπιση του «εθνικού» δήθεν, ζωτικού τους χώρου (ΑΟΖ), διαμορφώνοντας συμμαχίες με τους παγκόσμιους ιμπεριαλιστές. Ο ελληνικός, ο τουρκικός και όλοι οι λαοί της περιοχής έχουν μόνο να χάσουν και να ματώσουν από αυτές τις εξελίξεις.
Τη μνημονιακή δεκαετία το οικονομικό και πολιτικό κατεστημένο στην Ελλάδα πέτυχε μια μεγάλη νίκη ενάντια στις δυνάμεις της εργασίας. Έχοντας αυτήν την παρακαταθήκη προχωράει τα επόμενα χτυπήματα του προς τα έξω (Βαλκάνια, Αιγαίο, ανατολική Μεσόγειος) αλλά και προς τα μέσα (νεολαία, εργαζόμενους, κοινωνία).
Έστειλαν 1.500.000 ανθρώπους στην ανεργία, έδιωξαν οικονομικούς πρόσφυγες 450.000 νέους, έσπρωξαν στην αυτοκτονία πάνω από 5.000 «καθημερινούς» ανθρώπους και καθόρισαν εργασιακές συνθήκες γαλέρας για όσους νέους έμειναν να εργαστούν στη χώρα.
Και τολμούν σε αυτήν την πραγματικότητα οι κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις να αντιπαρατίθενται για το ποιος υπερασπίζεται τα εργατικά και κοινωνικά συμφέροντα. Και οι μεν να εμφανίζονται υπερασπιστές ενός 8ωρου «ζόμπι» που δεν υπάρχει στην πραγματική οικονομία και ειδικά στη νεολαία, και οι δε να προβάλλουν ένα νεοφιλελεύθερο ελαστικό μέλλον 7ημερων και 12ωρων και ασφαλιστικού Πινοσέτ.
Το συνδικαλιστικό κίνημα δυστυχώς αποδείχτηκε αναντίστοιχο των καιρών και των αναγκών σε όλη τη μνημονιακή περίοδο αλλά ακόμα και τώρα στο σύνολό του συνεχίζει στην ίδια ρότα.
Στην ΕΥΔΑΠ παρά τα τεράστια προβλήματά του, το συνδικαλιστικό κίνημα, αποδείχτηκε λόγω της συγκρότησης και συμβολής του ΣΕΚΕΣ αισθητά πιο διαφορετικό, σε σχέση με άλλους εργασιακούς χώρους. Έδωσε μεγάλες μάχες (ενάντια στην ιδιωτικοποίηση και το υπερταμείο) και πέτυχε σημαντικά νίκες ( οριστική αποτροπή των απολύσεων των 23 υδρονομέων και υπογραφή της καλύτερης σ. Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας στην Ελλάδα την τελευταία δεκαετία).
Όμως πρέπει το συνδικαλιστικό κίνημα της ΕΥΔΑΠ, να κάνει τώρα και τα επόμενα βήματα που συμπυκνώνονται, κατά τη γνώμη μας, σε τρεις μεγάλες πρωτοβουλίες δίπλα στις πολλές μικρές που πρέπει να προωθήσει.
Να εντείνει περαιτέρω τη συμμαχία του με την κοινωνία υπερασπιζόμενο την απρόσκοπτη καθολική προσβασιμότητα στο πόσιμο νερό.
Να αλλάξει την οργανωτική συγκρότησή του προωθώντας έμπρακτα τον ένα εργατικό σύλλογο στην ΕΥΔΑΠ.
Να θέσει επί τάπητος για άμεση εφαρμογή την 6ωρη ημερήσια εργασία.
Θα αφιερώσω το υπόλοιπο της ομιλίας μου στο θέμα της ποσότητας και οργάνωσης του εργασιακού χρόνου.
Ρύθμιση του χρόνου εργασίας.
Σε όλες τις φάσεις της ταξικής πάλης και των κοινωνικών στροφών ο τρόπος ρύθμισης και οργάνωσης του χρόνου εργασίας εξέφρασε την πολιτική ισχύ των διάφορων κοινωνικών τάξεων και ομάδων (κυρίως της εργατικής τάξης) και έπαιξε κεντρικό ρόλο και ουσιαστικά καθόρισε το μοντέλο της κοινωνικής οργάνωσης.
Αποφεύγοντας την ιστορική αναδρομή πρέπει μόνο να θυμηθούμε και να αξιολογήσουμε επαρκώς την έντονη κι επίμονη παρέμβαση των μνημονιακών πολιτικών σε όλη την 10χρονη μνημονική περίοδο στο θέμα του χρόνου εργασίας.
Η πλήρης απορρύθμιση αφενός και η τεράστια αύξηση του ημερήσιου, εβδομαδιαίου, μηνιαίου, ετήσιου και δια βίου εργασιακού χρόνου, μείωσε δραματικά, πολύ περισσότερο και από την ονομαστική μείωση, τη μέση ωριαία αμοιβή της εργασίας, κατέστησε τους μισθωτούς χωρίς ελεύθερο προσωπικό, οικογενειακό και κοινωνικό χρόνο και διαμορφώνει ένα κοινωνικό μοντέλο «γκέτο», χωρίς δίοδο διαφυγής για τους μισθωτούς. Σήμανε το οριστικό τέλος για το μοντέλο της ελαστικότητας των δύο προηγουμένων δεκαετιών, που ουσιαστικά εξέφρασε τη συνύπαρξη του «σταθερού» μεταπολεμικού μοντέλου με το επόμενο και ήδη παρών, μοντέλο «γκέτο» και έχουμε έτσι μια ραγδαία επιδείνωση για τους όρους ζωής και εργασίας των μισθωτών και ειδικά της νεολαίας.
Οι μνημονιακές παρεμβάσεις αύξησαν κατά 35% το δια βίου χρόνο εργασίας για 40 χρόνια δουλειάς (από 53.000 ώρες σε 72.000 περίπου) ενώ αυξάνει ποσοστιαία περαιτέρω το χρόνο εργασίας για την κατοχύρωση της ελάχιστης σύνταξης κατά 58% (από 23.000 ώρες σε 36.000). Αυτό σημαίνει και αντίστοιχη (πέραν της ονομαστικής) μείωση του μέσου ωριαίου εργατικού αλλά και συντάξιμου μισθού.
Καμία σύγχρονη ριζοσπαστική εργατική πρόταση δε μπορεί να διασφαλίσει τα εργατικά συμφέροντα αν δεν θέσει τον άνθρωπο στο κέντρο των δράσεων και της φυσιογνωμίας της, αναδεικνύοντας σε κορυφαίο το θέμα του χρόνου εργασίας (ποσοτικά σε κάθε παράμετρο, ημερήσια, εβδομαδιαία, μηνιαία, ετήσια και δια βίου αλλά και ποιοτικά, δηλ. τρόπος οργάνωσης-ελέγχου του χρόνου εργασίας και άρα μοντέλου κοινωνικής οργάνωσης).
Και καμία «αναπτυξιακή» πρόταση δεν εκφεύγει της ΤΙΝΑ και δεν αντιμετωπίζει την ανεργία αν δε θέσει ως κεντρικό ζήτημα το θέμα της ποσότητας και της οργάνωσης του εργάσιμου χρόνου. Σε κάθε άλλη περίπτωση, φλερτάροντας με την αναπτυξιολαγνεία ρίχνουμε νερό στο μύλο της νεοφιλελεύθερης ΤΙΝΑ και ακυρώνουμε κάθε δυναμική του εργατικού και συνδικαλιστικού κινήματος ακριβώς στον πυρήνα του σύγχρονου προβλήματος της εργασίας.
Κεντρικό μας μότο πρέπει να είναι η «Άμεση μείωση του ημερήσιου χρόνου στις 6 ώρες, και αντίστοιχα του εβδομαδιαίου , μηνιαίου και ετήσιου χρόνου εργασίας, χωρίς μείωση αποδοχών. Άμεση μείωση του γενικού ορίου συνταξιοδότησης στα 60 χρόνια. Δεν επιτρέπεται να εργάζονται 70άρηδες και να κοιμούνται ή να φεύγουν μετανάστες οι 30άρηδες».
Ουτοπία ή ρεαλιστική αναγκαιότητα;
Ουτοπία θα σκεφτούν πολλοί. Ίσως! Τι πιο ωραίο όμως, από το να γίνονται, κάποια στιγμή, οι ουτοπίες ζώσα πραγματικότητα;
Θα σας θυμίσω τι έλεγε στην αρχή του 19ου αιώνα, όλος ο επίσημος και συστημικός συρφετός της εποχής, όταν πρωτοτέθηκε το αίτημα των 3 οχταώρων (8 ώρες δουλιά-8 ώρες ξεκούραση -8 ώρες ύπνος). Μιλούσε για την «τρέλα του 8ωρου», για τους τρελούς που θα καταστρέψουν την οικονομία, για το ανέφικτο και το ανυπόστατο του αιτήματος και «άλλα ωραία» σαν κι αυτά που λέγονται ή υπονοούνται σήμερα όταν ακούγεται το αίτημα της δραστικής μείωσης της εργάσιμης μέρας.
ΕΕ, τρόικα, ΔΝΤ, κυβέρνηση, Μητσοτάκης, υποταγμένος και διαπλεκόμενος συνδικαλισμός τύπου ΓΣΕΕ, νεοφιλελεύθεροι οικονομολόγοι, αριστεροί «ρεαλιστές», φοβικοί «υπερεπαναστάτες» που κλείνουν την επανάσταση σε όλες τις πτώσεις αλλά δε θέτουν ως επιτακτικό αίτημα διεκδίκησης και πάλης για άμεση καθολική εφαρμογή το 6ωρο (30ωρο εβδομαδιαίως, 5 ημέρες Χ 6 ώρες) στην προοπτική του 5ωρου ( 20ωρο εβδομαδιαίως, 4 ημέρες Χ 5 ώρες), κάνουν σήμερα ακριβώς το ίδιο. Προσπαθούν να πείσουν (ή απλά να καταδείξουν) για το ανέφικτο του αιτήματος.
Οι δύο αιώνες που μεσολάβησαν από τότε απέδειξαν ότι και εφικτό ήταν και όχι μόνο δεν κατέρρευσε η οικονομία αλλά αναπτύχθηκε, διευρύνθηκε η παραγωγική βάση, οι εργαζόμενοι και όλα τα λαϊκά στρώματα έζησαν καλύτερες μέρες και οι κοινωνίες μετέβησαν σε ευτυχέστερες εποχές. (Μπορεί η «οικονομία» κάποιων κεφαλαιοκρατών να κατέρρευσε ή να δυσκολεύτηκε, οι κοινωνίες έζησαν καλύτερα).
Τεκμηρίωση:
Θα μου δώσετε λίγο χρόνο να τεκμηριώσω (μερικώς) γιατί όχι μόνο πρέπει, όχι μόνο μπορεί αλλά επιβάλλεται η άμεση καθολική εφαρμογή ενός τέτοιου μέτρου.
Το ότι το ωράριο είναι αντιστρόφως ανάλογο με την παραγωγικότητα αποδεικνύεται κι από τα στατιστικά του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) που καταγράφει την εργασία σε 35 μέλη του από τον «δυτικό κόσμο». Πέρυσι η Ελλάδα βρέθηκε στην κορυφή των ευρωπαϊκών κρατών όσον αφορά τις ώρες εργασίας, με τον μέσο Έλληνα να δουλεύει 2.035 ώρες το χρόνο. Την ίδια στιγμή η Ελλάδα παρέμεινε ουραγός στην παραγωγικότητα της εργασίας μεταξύ των 36 χωρών μελών του ΟΟΣΑ λαμβάνοντας μόλις την 29η θέση. Στον αντίποδα, οι Γερμανοί εργάζονται μόλις 1.363 ώρες, η Γερμανία όμως καταφέρνει να έρχεται πρώτη σε παραγωγή, με τους Γερμανούς εργαζόμενους να είναι 27% πιο παραγωγικοί από τους Βρετανούς που δουλεύουν περίπου 1.680 ώρες το έτος.
Οι διεκδικήσεις του μεγαλύτερου και ισχυρότερου εργατικού συνδικάτου της Γερμανίας του IG Metall για τη Συλλογική σύμβαση του 2018, ήταν αυξήσεις μισθών 6% και εβδομάδα… 28 ωρών (4Χ7). Η εργοδοσία προτιμούσε να δώσει μεγαλύτερες αυξήσεις αρκεί να μη μειωθεί ο χρόνος εργασίας. Τελικά το αίτημα υπογράφτηκε για κάποιες ειδικές κατηγορίες εργαζομένων. Όμως ο δρόμος άνοιξε.
Στην Ελλάδα υπάρχουν ήδη εταιρείες που εφαρμόζουν μειωμένο ημερήσιο χρόνο εργασίας ή εβδομάδα 4 ημέρων χωρίς μείωση αποδοχών.
Επίσης σε πολλές περιπτώσεις πιλοτικά έχει εφαρμοστεί, σε περιοχές ή εταιρίες ή κλάδους, το 6ωρο (ή το 4ημέρο) σε Ολλανδία, Σουηδία, Ν. Ζηλανδία και αλλού.
Η ΕΥΔΑΠ ήταν η πρώτη εταιρία στην Ελλάδα που εφάρμοσε την 5μερη εργασία, το 1980 πριν καθιερωθεί με νόμο παντού.
Μπορεί λοιπόν σήμερα και κάτω από ενωτική και συντονισμένη διεκδίκηση του συνδικαλιστικού κινήματος, να είναι η ΕΥΔΑΠ, η πρώτη εταιρία στην Ελλάδα, που θα εφαρμόσει την εβδομάδα των 30 ωρών χωρίς μείωση αποδοχών.
Αντί λοιπόν να προχωρήσει η διοίκηση σε εφαρμογή μέτρων που φέρουν οσμή 18ου και 19ου αιώνα για τον ελέγχο και εντατικοποίηση των εργαζομένων (κάρτα παρουσίας), να πάμε σε μια σχεδιασμένη πιλοτική διετή εφαρμογή 6ωρου ημερήσιου χρόνου εργασίας, με αλλαγές στην οργάνωση της εταιρίας και της εργασίας που θα επιφέρουν αύξηση της παραγωγικότητας, πιο άνετη και ευχάριστη εργασία για όλους τους εργαζόμενους και ταυτόχρονα αύξηση των θέσεων εργασίας.
Ανάμεσα στην «οικονομία των κερδών» για κάποιους ελάχιστους και στην ανεργία των παιδιών μας, ανάμεσα στη συσσώρευση πλούτου για μετόχους και ιδιωτικά Funds και στην ευτυχία των κοινωνιών ας επιλέξουμε ένα αποφασιστικό βήμα προς το μέλλον, ΤΩΡΑ.
Η πρότασή μας ως ΣΕΚΕΣ είναι ότι πρέπει σήμερα να υιοθετήσουμε το συγκεκριμένο αίτημα και από αύριο να δράσουμε με ορίζοντα υλοποίησης το τέλος του 2019.
Συναδέλφισσες, συνάδελφοι,
Οι εργαζόμενοι στην ΕΥΔΑΠ είχαμε την τύχη τα τελευταία χρόνια να συγκροτηθεί εδώ η πολιτικο-συνδικαλιστική εργατική και συνταξιουχική συλλογικότητα του ΣΕΚΕΣ, που πρόβαλλε και έδειξε στην πράξη τι σημαίνει συμμετοχικός, ενωτικός, τεκμηριωμένος, αποφασιστικός (και άρα αποτελεσματικός) αγώνας ΤΩΡΑ, για τα εργατικά συμφέροντα και τις κοινωνικές ανάγκες.
Το ΣΕΚΕΣ λοιπόν θέτει στο σημερινό συνέδριο τρία μεγάλα ζητήματα με κορυφαίο αυτό της άμεσης δραστικής μείωσης του ημερησίου χρόνου εργασίας χωρίς μείωση αποδοχών που η υιοθέτηση και υλοποίηση τους θα καταστήσουν αυτό το συνέδριο ιστορικό.
Ιδού η Ρόδος λοιπόν!
Τετάρτη, 22 Μαΐου 2019
Κώστας Λυμπέρης μέλος του ΣΕΚΕΣ,
αντιπρόσωπος του Συλλόγου Επιστημονικού Προσωπικού ΕΥΔΑΠ, στην ΟΜΕ ΕΥΔΑΠ